เรียนรู้วิถีชีวิต"คน-ควาย"ผ่านการไถนา

คธา เพิ่มทรัพย์ นักเรียนเกษตรกร  ระบุว่า "ในอนาคตอาหารซึ่งอาจจะทำให้ขาดแคลนอาหาร ทำให้ผมต้องฉุกคิดว่าผมทำไมไม่เริ่มตอนนี้เลยที่จะปลูกอะไรเป็นของตัวเองอยู่กับตัวเองพึ่งตัวเองตลอดเวลา แล้วก็ควายคือเค้าโตมากับเราตั้งแต่สมัยดึกคำบรรพ์ บรรพบุรุษเราก็ใช้ควายไถนา แล้วตอนนี้ควายก็ลดลงไปเรื่อย ๆ อีกหน่อยก็คงสูญพันธุ์ ผมเลยคิดว่าทำไม ไม่เอาเขากลับมา แล้วเป็นแบบเมื่อก่อนได้มั้ย"

ขณะที่ นักเรียนเกษตรกร อีกคนอย่าง นางสงวน พรหมนนท์ กล่าวว่า "ควายเนี่ยก็เหมือนกับคน คนบางคนก็ใจอ่อน บางคนก็ใจแข็ง มีทั้งอยากทำงานไม่อยากทำงานบ้าง ถ้าเป็นคนนะถ้าไม่อยากทำก็ไม่ทำ ซึ่งควายก็เหมือนกันซึ่งไปฝืนไม่ได้ บางครั้งยากบางครั้งง่าย ซึ่งตัวที่ง่ายสามารถฝึกได้ภายใน 2 วันก็ใช้ได้"

ดังนั้นการฝึกครั้งนี้ทั้งคนและคว่ายต่างก็เป็ฯมือใหม่ในการไถนา การเข้าไถครั้งแรกจึงสังเกตเห็นว่าควายหลายตัวจะยังไม่ชินกับการไถนา ซึ่งต้องใช้ประมาณ 4-5 วัน ผู้ที่ทำหน้าที่จูงควายด้านหน้าจะสามารถปล่อยเชือกให้ยาวขึ้นจนถึงขั้นถอด เชือก เมื่อฝึกไป 7-8 วันควายก็จะสามารถลงแปลงนาได้จริง

นอกจากฝึกใช้อุปกรณ์ให้คล่องและรู้หลักการดูแลควายด้วยอาหารและยา อีกหนึ่งบทเรียนที่สำคัญคือการฝึกภาษาเชือกเพื่อสั่งควาย โดยให้นักเรียนเกษตรกรสลับเปลี่ยนกันเป็นควายให้เพื่อนร่วมชั้นฝึกกระตุก เชือกพร้อมออกเสียงสั่งให้ถูกต้อง ซึ่งผู้ที่เล่นเป็นควายจะรู้ทันทีเมื่อเพื่อนออกคำสั่งผิด สะท้อนความผูกพัน ของชาวนาที่ต้องการเข้าถึงความรู้ของควายเลี้ยงผู้เป็นเสมือนเพื่อนร่วมงาน มิใช่ผู้รับใช้

ครูใหญ่โรงเรียนกาสรกสิวิทย์ ยังกล่าวเสริมว่า "การฝึกนี้เรียกว่าฝึกควายให้รู้จักใช้งาน ฝึกคนให้รู้จักใช้ควาย มันเป็นยังไง ใช้ยังไง แล้วก็ต้องฝึกให้เขารู้จักรักด้วย ถ้าไม่ฝึกให้รัก บางคนก็ได้แต่ตี โดยไม่เอาใจไปรักเขา ถ้าใจเรารักเขา เราเมตตากับเขา ให้ความเชื่อมั่นว่าเราไม่ใช่คนที่จะมาทำร้ายเขา เขาก็มีความเชื่อมั่นกับเรา เขาก็จะรับฟังคำสั่งเราทุกอย่าง" 

"กาสร" แปลว่า ควาย "กสิวิทย์" หมายถึง ความรู้ด้านกสิกรรม โรงเรียนกาสรกสิวิทย์ จ.สระแก้ว ถือเป็นแหล่งประสาทวิชาความรู้ที่ว่าด้วยการเลี้ยงควาย รวมไปถึงการปลูกพืชเลี้ยงสัตว์ผสมผสาน ในโครงการมูลนิธิชัยพัฒนา เพื่อ อนุรักษ์การทำเกษตรแบบดั้งเดิม และการใช้ชีวิตแบบพอเพียงตามแนวพระราชดำริ