สัญญาณความเสียหายของ "เมล็ดพันธุ์" หลังการเจรจาเอฟทีเอไทย-อียู

 

การขายเมล็ดพันธุ์คุณภาพใกล้เคียงกันในราคาที่ต่ำกว่า ทำให้กลุ่มเกษตรกรอ.พร้าวเข้ามามีส่วนแบ่งในตลาดค้าเมล็ดพันธุ์ของจ.น่าน ซึ่งมีมูลค่าปีละกว่า 260 ล้านบาทอย่างรวดเร็ว แม้จะยังมีสัดส่วนไม่มากนัก แต่ก็ทำให้ยอดขายของกลุ่มบริษัทค้าเมล็ดพันธุ์ลดน้อยลง โดยเฉพาะการมีจุดขายไปที่กลุ่มเกษตรกรที่ต้องการลดต้นทุนการผลิต

 

การพัฒนาเมล็ดพันธุ์ในกลุ่มเกษตรกรรายย่อยลักษณะนี้อาจล่มสลาย เป็นสถานการณ์ที่เกษตรกรผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์เป็นกังวล หลังมีสัญญาณจากสหภาพยุโรป ในการขอให้ไทยปรับปรุงกฎหมายคุ้มครองพันธุ์พืช เพื่อแลกกับการลดภาษีนำเข้าอาหารและยานยนต์ให้กับไทย ในการเจรจาข้อตกลงเขตการค้าเสรีไทยอียูที่กำลังเกิดขึ้น

    

 

แนวทางคือยกเลิกพระราชบัญญัติคุ้มครองพันธุ์พืช ปี 2542 และนำสนธิสัญญายูพอฟ 1991 มาใช้ทั้งฉบับ หากเป็นไปตามนั้นจะเพิ่มระยะเวลาการผูกขาดเมล็ดพันธุ์ให้กับบริษัทที่ขอรับการคุ้มครองจาก 12-17 ปีเป็น 20-25 ปี พร้อมกับการยกเลิกเกณฑ์การขอรับการคุ้มครองพันธุ์พืชใหม่ที่ต้องแบ่งปันผลประโยชน์ให้กับรัฐ แนวทางนี้คล้ายกับกลุ่มบริษัทค้าเมล็ดพันธุ์ในไทยที่ผลักดันการแก้ไขกฎหมายฉบับนี้มาอย่างต่อเนื่อง ผ่านกรมวิชาการเกษตรกร เพื่อรับรองการเข้าสู่ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน แต่อาจเป็นการตัดเงื่อนไขที่เอื้อให้เกษตรในกฎหมายฉบับปัจจุบัน

 

การแก้ไขกฎหมายคุ้มครองพันธุ์พืชในทิศทางนี้ อาจส่งผลดีต่อการลงทุนในสายของกลุ่มบริษัทค้าเมล็ดพันธุ์ แต่สำหรับเกษตรกร นี่อาจเป็นการเอื้อประโยชน์ให้บริษัทขนาดใหญ่มีอำนาจผูกขาดตลาดยิ่งขึ้น เหมือนที่เคยเกิดขึ้นกับกรณีเกษตรกรในประเทศสหรัฐอเมริกาถูกบริษัทยักษ์ใหญ่ดำเนินคดี