ผู้สื่อข่าวรายงานว่า เมื่อวันที่ 10 ก.พ.64 (ตามเวลาท้องถิ่น) แถลงการณ์ของสำนักอัยการเขตแคลิฟอร์เนียเหนือ กระทรวงยุติธรรม สหรัฐอเมริการายงานว่า นายเดวิด แอล. แอนเดอร์สัน (David L. Anderson) เจ้าหน้าที่พิเศษของสำนักงานสืบสวนกระทรวงความมั่นคงมาตุภูมิซึ่งเป็นอัยการผู้ฟ้องร้องพิพิธภัณฑ์ศิลปะเอเชีย ( Asian Art Museum) ระบุว่า สหรัฐฯ ได้ข้อยุติการฟ้องร้องคดียึดทวงคืนทับหลังของไทยจำนวน 2 ชิ้นในวันนี้ โดยทางแคลิฟอร์เนียยินยอมให้ริบคืนทับหลังจากพิพิธภัณฑ์หลังมีหลักฐานหนาแน่นว่าเป็นวัตถุโบราณที่ถูกขโมยมาจากประเทศไทยเมื่อหลายสิบปีที่แล้ว
จากกรณีที่อัยการสหรัฐยื่นฟ้องต่อศาลเมื่อวันที่ 27 ต.ค.62 ให้ยึดคืนทับหลังไทยจำนวน 2 ชิ้นซึ่งจัดแสดงอยู่พิพิธภัณฑ์ศิลปะเอเชีย เมืองซานฟรานซิสโก รัฐแคลิฟอร์เนีย โดยทับหลังดังกล่าวเป็นประติมากรรมแกะสลักด้วยมือหนักว่า 680 กิโลกรัม ลายพระยมทรงกระบือ จากปราสาททางทิศใต้ของปราสาทหนองหงส์ อ.โนนดินแดน จ.บุรีรัมย์ และลายพระอินทร์ประทับเหนือหน้ากาล จากปราสาทเขาโล้น อ.ตาพระยา จ.สระแก้ว
ในแถลงการณ์ของสำนักอัยการเขตแคลิฟอร์เนียเหนือ ระบุว่า ทับหลังทั้ง 2 ชิ้นถูกส่งออกจากประเทศไทยโดยไม่ถูกต้องตามกฎหมายเมื่อ 50 ปีที่แล้ว จากนั้นนายเอเวอรี่ บรุนเดจ (Avery Brundage) อดีตประธานคณะกรรมการโอลิมปิกสากล ซึ่งเป็นผู้ครอบครองได้บริจาคทับหลังทั้ง 2 ชิ้นให้ซานฟรานซิสโกและถูกนำไปจัดแสดงที่พิพิธภัณฑ์ศิลปะเอเชีย
“ผมอยากขอบคุณซานฟรานซิสโกและพิพิธภัณฑ์ศิลปะเอเชียสำหรับข้อตกลงในการยึดคืนสมบัติเหล่านี้เพื่อที่ทับหลังทั้ง 2 ชิ้นจะได้ถูกส่งกลับประเทศไทย สหรัฐอเมริกามุ่งมั่นที่จะส่งคืนโบราณวัตถุที่ถูกขโมยไปให้กับประเทศต่างๆ ที่ต้องการรักษามรดกของตนเอง เราจะใช้อำนาจทั้งหมดของเรา รวมถึงอำนาจการริบคืนทางแพ่งเพื่อให้แน่ใจว่าสิ่งของทางวัฒนธรรมที่ถูกยักยอกไปจะถูกส่งคืนให้กับเจ้าของที่ถูกต้อง” นายเดวิด แอล แอนเดอร์สัน อัยการสหรัฐฯ กล่าว
ด้านนายทาทัม คิง (Tatum King) เจ้าหน้าที่พิเศษที่รับผิดชอบคดีนี้กล่าวว่าผลสำเร็จของการสืบสวนครั้งนี้จะช่วยฟื้นฟูมรดกทางวัฒนธรรมของประเทศไทย และเป็นประโยชน์ต่อการศึกษาของคนรุ่นนี้และคนรุ่นต่อไปในอนาคต
“การขโมยและค้าวัตถุทางวัฒนธรรมเป็นประเพณีที่เก่าแก่พอ ๆ กันกับความเก่าแก่ทางวัฒนธรรมของตัวโบราณวัตถุ การส่งคืนโบราณวัตถุซึ่งมีความล้ำค่าทางวัฒนธรรมจะช่วยส่งเสริมความปรารถนาดีระหว่างรัฐบาลต่างชาติและพลเมืองประเทศนั้นๆ ในขณะเดียวกันก็ช่วยปกป้องประวัติศาสตร์ทางวัฒนธรรมของโลกและความรู้เกี่ยวกับอารยธรรมในอดีต การทำงานสืบสวนของเราครั้งนี้โดยร่วมมือกับสำนักงานอัยการสหรัฐฯ ในเขตแคลิฟอร์เนียเหนือ พวกเราพยายามอย่างเต็มที่เพื่อให้ความสัมพันธ์ระหว่างสหรัฐอเมริกาและประเทศไทยยังธำรงไว้ด้วยความเคารพและความนับถือซึ่งกันและกัน”
ตามข้อตกลงระบุว่า ทับหลังทั้ง 2 ชิ้นจะถูกส่งกลับประเทศไทยผ่านกระทรวงยุติธรรม สหรัฐฯ โดยมีกำหนดการณ์เดิมคือภายในเดือน มี.ค.นี้ แต่กระบวนการส่งกลับอาจล่าช้าไปจากเดิมเล็กน้อยจากสถานการณ์การระบาดของCOVID-19