เปิดมุมมืด "ตลาดยาเสพติด" บนโลกออนไลน์

ทวิตเตอร์ เฟซบุ๊ก ไอดีไลน์ อินสตาแกรม ของผู้ใช้นามแฝง นามอวตารจำนวน 2,325 บัญชี ที่ใช้ซื้อ-ขายยาเสพติด ผ่านโลกออนไลน์ แม้ปัจจุบันจะยังไม่ถูกขุดคุ้ยว่า ผู้ใช้บัญชีดังกล่าวเป็นใคร มีประวัติเกี่ยวข้องกับขบวนการค้ายาเสพติดในตลาดปกติหรือไม่

แต่ผลการวิจัยตลาดการค้ายาเสพติดในประเทศไทยปี 2564 พบผู้ใช้ User ขายยาเสพติด 1,630 User

ขณะที่ผลวิจัยการตลาดและการขายยาเสพติดบนโลกอินเทอร์เน็ตในปี 2565 พบผู้ใช้ User ขายยาเสพติดเพิ่มเป็น 1,909 User โดยครึ่งปีงบประมาณ 2566 ข้อมูลถึงวันที่ 29 มิ.ย. พบผู้ใช้ User จำนวน 1,047 User

ผลวิจัยระบุว่า ผู้ใช้ User ดังกล่าว คือผู้ค้ายาเสพติดผ่านช่องทางต่างๆ ในโลกออนไลน์ ทวิตเตอร์ 90 % เฟซบุ๊ก 9 % อินสตราเกรม ติ๊กต็อก อีมาร์เก็ต เพลส และแบรนด์ เกมออนไลน์

จำนวนผู้ใช้ User ไอดี สะท้อนให้เห็นความรุนแรงของปัญหายาเสพติดที่สามารถเข้าถึงคนได้ทุกกลุ่ม ทุกเพศ ทุกวัยและทุกช่องทาง โดยเฉพาะเยาวชน อายุระหว่าง16-29 ปี ซึ่งจัดเป็นกลุ่มเสี่ยงสูงเพราะมีเวลาใช้อินเทอร์เน็ตและเข้าถึงข้อมูลในโลกออนไลน์มากที่สุด

มุมลับยาเสพติดในโลกออนไลน์

น.ส.กนิษฐา ไทยกล้า นักวิจัย สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์สุขภาพ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ เปิดผลวิจัย "การตลาด และการขายยาเสพติดบนอินเทอร์เน็ตในปี 2565" ว่า ตลาดยาเสพติดในโลกออนไลน์เติบโตอย่างต่อเนื่อง ทั้งไอซ์ ยาอี คีตามีน เฮโรอีน ยาบ้า และกัญชา รวมทั้งยารักษาโรคแบบผิดแผน เช่น กลุ่มยาแก้ปวด ทรามาดอล ทินดอล อนาดอล กลุ่มยากล่อมประสาท และยานอนหลับ ยาแก้แพ้และยาแก้ไอ

ไม่รวมสารเสพติดประเภท Drug Cocktail ซึ่งผู้ค้าฯจะนำมาผสมกับคีตามีน ทำให้เกิดสารเสพติดชนิดใหม่ เช่น เคนมผง เคทะเลทราย เคยาชูรส เคนัว น้ำสวรรค์ หรือ Happy Water เช่นเดียวกับยารักษาโรคผิดแผน

น.ส.กนิษฐา กล่าวว่า ตลาดยาเสพติดในโซเชียล ส่วนใหญ่เป็นกลุ่มผู้ค้ารายย่อยกระจายในหลายแพลตฟอร์ม ที่ผ่านมาพบจำนวนผู้ค้าฯ รายใหม่เพิ่มสูงขึ้นมาก มีการพัฒนารูปแบบขายส่ง-ขายปลีก เปิดรับตัวแทนรายย่อย รับตัวแทนส่ง จัดหาเอเยนต์กระจายสินค้า

เปิดรับคนส่งยอด คนเก็บเงิน หรือ "เด็กวิ่ง" ขยายแพลตฟอร์ม เพื่อเพิ่มช่องทางการซื้อขายไม่ต่างจากการซื้อขายผ่านระบบออนไลน์ปกติ จัดโปรโมชันเพื่อกระตุ้นการซื้อ เช่น โปรวันเกิด แจกให้ทดลอง ลดราคาช่วงเทศกาล หรือวาระสำคัญ ขายพ่วง สะสมแต้ม จัดส่งฟรี รับประกันความเมา และเก็บเงินปลายทาง

ปิดช่องสืบสะกดรอยธุรกรรม

การใช้ พ.ร.บ.มาตรการยึดทรัพย์ฯ คดียาเสพติดและการเข้าจับกุมกลุ่มผู้ค้าฯ อาจใช้ไม่ได้กับ ผู้ค้าฯอวตาร ผลวิจัยระบุว่า การซื้อ-ขายยาฯ ในโลกออนไลน์ได้พัฒนาตามเทคโนโลยีในชีวิตประจำวัน

มีข้อยกเว้นคือ ไม่มีการชำระเงินผ่านเน็ตแบงค์ หรือการโอนเงินออนไลน์ เนื่องเกรงเจ้าหน้าที่จะสอบสวนขยายผลเห็นเส้นทางธุรกรรมการเงิน จนนำไปสู่การยึดอายัดทรัพย์สิน

น.ส.กนิษฐา ระบุว่า ในปี 2566 ผู้เสพและผู้ค้าฯ จะใช้วิธีการแยบยลกว่าเดิม ด้วยการจ่ายผ่านแอปฯ กระเป๋าเงินออนไลน์ หรือ app wallet ซึ่งทำให้ยากต่อการตรวจสอบของเจ้าหน้าที่ไปอีกระดับหนึ่ง ส่วนการจ่ายด้วย เหรียญบิตคอยน์ หรือเหรียญคริปโต มีบ้างแต่ไม่ได้รับความนิยม

นอกจากนี้ มีระบบให้ วางเงินดาวน์ สำหรับผู้สั่งซื้อยาเสพติด ล็อตใหญ่ๆ ระดับหลักพันหรือหลักหมื่นเม็ด เปิดให้เครดิต เอาของไปก่อน ผ่อนจ่ายทีหลัง สื่อสารผ่านช่องทาง Line ID หรือ Direct message (DM) ทักแชท

สำหรับพื้นที่เฝ้าจับตาและพบว่ามีผู้ค้าฯ ในโลกออนไลน์ ซึ่งมีที่พักอาศัยชัดเจนอยู่ประมาณ 40 จังหวัด และพื้นที่โพสต์ซื้อขายยาเสพติดมากที่สุด คือ กรุงเทพมหานคร เชียงใหม่ ชลบุรี นนทบุรี พิษณุโลก และกาญจนบุรี

ยาเสพติดสะพัดในอินเทอร์เน็ต

ข้อมูลการวิจัยระบุ ตลาดยาเสพติดบนโลกอินเทอร์เนตในปี 2564 มีการซื้อ-ขาย ยาบ้า ยาอี และ คีตามีน สูงสุด ผู้ค้ายาฯ มีผู้ติดตามมากกว่า 1,000 บัญชี ส่งผลต่ออัตราการเติบโตของผู้ติดตามเพิ่มขึ้น และทำให้เห็นโพสต์ของผู้ขายมากขึ้น ดังนั้นปฏิสัมพันธ์ระหว่างคนซื้อและคนขายฯ จึงขยายตาม

ขณะในปี 2565 พบว่าเฮโรอีน ยาบ้า ยาอี และไอซ์ เป็นยาเสพติดที่ตลาดออนไลน์มีความต้องการสูง และพบว่ามีสารเสพติดชนิดใหม่

คือ "เห็ดเมา"กำลังได้รับความนิยมจากผู้ขายและผู้เสพถึงกับมีการตั้งชุมชนในสังคมออนไลน์แบ่งปันความรู้ เรื่องชนิด สายพันธุ์ และวิธีการเสพ การเพาะเชื้อ การผลิต อาการที่ได้รับจากการเสพ

น.ส.กนิษฐา กล่าวว่า เห็ดเมา และ DMT เป็นยาเสพติดออกฤทธิ์ประเภทหลอนประสาท มีขายในตลาดออนไลน์มากขึ้น เห็ดเมาจะถูกนำมาผสมกับยาเสพติดหลายชนิด หรือผสมกับยารักษาโรคแบบผิดแผนเพื่อให้เมามากกว่า การเสพยาฯแบบเดิม

ในปี 2566 แม้จะพบว่ามีการใช้ ไอซ์ ยาบ้า ยาอี ยาเค แต่เห็ดเมา ซึ่งเป็นยาเสพติดตัวใหม่ มีฤทธิ์รุนแรง หากนำไปผสมกับยาเสพติดประเภทอื่น จึงต้องเฝ้าระวังและควรจับตาเป็นพิเศษ

ตลาดยาเสพติดบนโลกออนไลน์ เป็นการขยายฐานซื้อ-ขายยาจากออนกราวน์ สู่ตลาดในโลกยุคดิจิทัล ยาเสพติดส่วนใหญ่นำเข้าจากเมียนมา ยาบ้า ไอซ์ แหล่งผลิตไม่ใช่โรงงานขนาดใหญ่ แต่ทำใน "ซุปเปอร์แล็บ"หรือห้องปฏิบัติการขนาดเล็ก แหล่งซื้อขายหลักยังนำเข้าจากประเทศเพื่อน 

น.ส.กนิษฐา ระบุอีกว่า นอกจากเห็ดเมาแล้ว ค็อกเทลยาเสพติด กำลังเป็นที่นิยมในตลาดออนไลน์ ในช่วง 3 ปีที่ผ่านมา โดยผู้ขายจะพุ่งเป้าไปที่กลุ่มลูกค้าอายุระหว่าง 25-34 ปี

แม้จะพบรายงานการเสียชีวิตของผู้ใช้ค็อกเทลยาเสพติด แต่ความต้องการใช้ยังมีสูง โดยผู้เสพจะสั่งซื้อจากโลกออนไลน์ และนำไปผสมกับยาเสพติดประเภทกลุ่มยานอนหลับ หรือยาออกฤทธิ์กระตุ้นหลอนประสาท

ผู้ขายและผู้เสพไม่มีความรู้เรื่องฤทธิ์ หรืออันตรายจากการเสพยาหลายชนิดในช่วงเวลาเดียวกัน จึงอันตรายมากต่อผู้ที่นำไปใช้ หลายรายถึงขั้นเสียชีวิต

ข้อมูลจากการวิจัยสะท้อนให้เห็นว่า ตลาดยาเสพติดในโลกออนไลน์ และผู้ค้ายาฯ ได้ก้าวหน้าไปหลายช่วงตัว โดยที่เจ้าหน้าที่รัฐตามไม่ทัน ผู้ค้าฯ มีวิธีทำคอนเทนต์ หลากหลาย กระตุ้นความรับรู้ อยากลองนำไปสู่การซื้อและการเสพ

การเชื่อมต่อโลกออนไลน์และออฟไลน์แบบไร้รอยต่อ หากนำไปใช้ในทางบวกคือ โอกาสทางการค้า ในทางกลับกัน ถ้านำไปใช้ในทางที่ผิดก็สร้างความหายนะต่อตัวเองและสังคม

และหากผู้มีส่วนเกี่ยวข้องยังไม่ตระหนักถึงภัยคุกคามที่คืบคลานเข้ามาเงียบๆ ปล่อยให้มีการซื้อขายยาเสพติดอยู่ในมุมมืดของตลาดในโลกออนไลน์ ก็ยากจะปราบให้สิ้นซาก