เช็กคิวด่วน! "พาเหรดดาวเคราะห์" อวดโฉม ม.ค.-มี.ค.นี้

ช่วงเดือน ม.ค.นี้ หากใครเป็นคนชอบดูดาว รับรองไม่ผิดหวัง เพจเฟซบุ๊ก NARIT สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ (สดร.) ระบุว่า ช่วงเดือนม.ค.-มี.ค.นี้ มี พาเหรดดาวเคราะห์ หรือดาวเคราะห์เรียงตัวในแนวเดียวกันบนฟ้า

เมื่อมองจากโลกจะเห็นดวงจันทร์ และดาวเคราะห์ในระบบสุริยะปรากฏเรียงกันบนท้องฟ้าช่วงหัวค่ำ ได้แก่ ดาวเสาร์ ดาวพุธ ดาวศุกร์ ดาวพฤหัสบดี และดาวอังคาร สังเกตได้ด้วยตาเปล่า รวมถึง ดาวเนปจูน ดาวยูเรนัส สังเกตเห็นได้หากมองผ่านกล้องโทรทรรศน์ จึงเป็นโอกาสดีที่จะชมดาวเคราะห์ต่างๆ ได้พร้อมกัน

อ่านข่าว รวมไว้แล้วห้ามพลาด ปรากฏการณ์ดาราศาสตร์ 10 เรื่อง ที่น่าติดตามในปี 2568

ทั้งนี้ ดาวเคราะห์ไม่ได้โคจรเรียงตามกันแต่อย่างใด เป็นเพียงความสวยงามของปรากฏการณ์ท้องฟ้ายามค่ำคืนในมุมมองจากโลก และเกิดขึ้นไม่บ่อยครั้งนัก

"พาเหรดดาวเคราะห์" หรือปรากฏการณ์ดาวเคราะห์เรียงเป็นแนวบนท้องฟ้าเช่นนี้เกิดจากดาวเคราะห์ในระบบสุริยะแต่ละดวงโคจรมาอยู่ในตำแหน่งที่สามารถมองเห็นได้ในช่วงเวลาเดียวกัน

จากมุมมองของผู้สังเกตบนโลก แต่โดยทั่วไปแล้วดาวเคราะห์ทุกดวงจะปรากฏตามระนาบสุริยวิถี (แนวการขึ้นตกของดวงอาทิตย์) เป็นปกติ จึงไม่ใช่เรื่องแปลกแต่อย่างใด และหากมองในมุมมองจากอวกาศจะยิ่งพบว่าการเรียงตัวของดาวเคราะห์นั้น ไม่ได้สอดคล้องกับการเรียงแถวในวงโคจร

สิ่งที่พิเศษจริง ๆ คือการที่ดาวเคราะห์ทุกดวงจะปรากฏบนท้องฟ้าพร้อมกันในช่วงหัวค่ำ

ในช่วงเดือน ม.ค. ดาวเสาร์ ดาวศุกร์ ดาวเนปจูน ดาวยูเรนัส ดาวพฤหัสบดี และดาวอังคาร จะปรากฏเรียงกันในช่วงหัวค่ำ ยกเว้นดาวพุธที่ยังคงปรากฏในช่วงรุ่งเช้าหลังจากวันที่ 10 ก.พ.นี้ ดาวพุธจะเปลี่ยนมาปรากฏในช่วงหัวค่ำร่วมกับดาวเคราะห์อื่น ๆ

นอกจากนี้ ในวันที่ 1 มี.ค.นี้ ตรงกับดวงจันทร์ข้างขึ้น 1 ค่ำ ดาวเคราะห์ทุกดวงในระบบสุริยะรวมถึงดวงจันทร์จะปรากฏพร้อมกันบนท้องฟ้า เรียงตัวตามแนวเส้นสุริยะวิถี ซึ่งจะปรากฏในลักษณะนี้ไปตลอดจนถึงต้นเดือนมี.ค. ก่อนที่ดาวเสาร์จะเปลี่ยนไปปรากฏในช่วงรุ่งเช้าหลังวันที่ 12 มี.ค.นี้

หนึ่งวันที่โลกหมุนรอบตัวเอง ดาวเคราะห์ทุกดวงจะขึ้นจากขอบฟ้าทางทิศตะวันออก และตกลับขอบฟ้าทางทิศตะวันตก ลักษณะเดียวกันกับดวงอาทิตย์ แต่เนื่องจากเราสามารถเห็นดาวเคราะห์ได้ในช่วงกลางคืนเท่านั้น

เช่น “ดาวศุกร์” ที่คนไทยมักจะรู้จักกันในชื่อ “ดาวประกายพรึก” ปรากฏในช่วงรุ่งเช้า และ “ดาวประจำเมือง” ปรากฏในช่วงหัวค่ำ ซึ่งเป็นดาวดวงเดียวกัน และไม่สามารถสังเกตเห็นได้พร้อมกันในคืนเดียว ขึ้นอยู่กับว่าในช่วงนั้นดาวศุกร์ขึ้น - ตก ก่อนหรือหลังดวงอาทิตย์ ดาวเคราะห์อื่น ๆ ก็เช่นกัน แต่ละดวง และแต่ละช่วงเวลา จะปรากฏช่วง “หัวค่ำ” หรือ “เช้ามืด” ในคืนหนึ่ง ๆ เสมอ

สำหรับดาวเคราะห์วงนอก เช่น ดาวอังคาร ดาวพฤหัสบดี และดาวเสาร์ หากโคจรอยู่ในตำแหน่งตรงข้ามดวงอาทิตย์ (opposition) หมายถึงดวงอาทิตย์ โลก และดาวเคราะห์โคจรมาอยู่ในแนวระนาบเดียวกัน โดยมีโลกอยู่ตรงกลาง เป็นช่วงที่เราเรียกว่า ปรากฏการณ์ดาวเคราะห์ใกล้โลก จะสามารถสังเกตเห็นได้เกือบตลอดทั้งคืน เช่น ดาวอังคาร ที่เพิ่งจะผ่านตำแหน่งตรงข้ามดวงอาทิตย์ไปเมื่อวันที่ 16 ม.ค.ที่ผ่านมา

ดังนั้นในช่วงเดือนม.ค.-มี.ค.นี้ ที่ดาวเคราะห์ในระบบสุริยะจะปรากฏพร้อมกันในช่วงหัวค่ำเช่นนี้ จึงนับว่าเป็นปรากฏการณ์ท้องฟ้าที่หาชมได้ยาก

ผู้สนใจสามารถติดตามชม “พาเหรดดาวเคราะห์” หรือ “ดาวเคราะห์เรียงกัน” ได้แก่ ดวงจันทร์ ดาวเสาร์ ดาวพุธ ดาวเนปจูน ดาวศุกร์ ดาวยูเรนัส ดาวพฤหัสบดี และดาวอังคาร ได้ตามช่วงเวลา ดังนี้

• 16 ม.ค.-29 ม.ค.ปรากฏพร้อมกันทุกดวง ยกเว้นดวงจันทร์ และดาวพุธ
• 30 ม.ค.-13 ก.พ.ปรากฏพร้อมกันทุกดวง ยกเว้นดาวพุธ
• 14 ก.พ.-16 ก.พ.ปรากฏพร้อมกันทุกดวง ยกเว้นดวงจันทร์ และดาวพุธ
• 17 ก.พ. -28 ก.พ. *Highlight*ปรากฏพร้อมกันทุกดวง ยกเว้นดวงจันทร์
• 1 มี.ค.-5 มี.ค. *Highlight*ปรากฏพร้อมกันทุกดวง
• 6 มี.ค.-15 มี.ค. ปรากฏพร้อมกันทุกดวง ยกเว้นดาวเสาร์

ทั้งนี้ ดาวเนปจูน และดาวยูเรนัส มองไม่เห็นด้วยตาเปล่า ต้องสังเกตการณ์ผ่านกล้องโทรทรรศน์ ช่วงฤดูหนาวท้องฟ้าปลอดโปร่ง ชมได้ด้วยตาเปล่า หรือหากอยากชมผ่านกล้องโทรทรรศน์ สามารถมาร่วมกิจกรรม “NARIT Public Night: ดูดาวทุกคืนวันเสาร์” ณ อุทยานดาราศาสตร์สิรินธร อ.แม่ริม และหอดูดาวภูมิภาคทั้ง 4 แห่ง ได้แก่ หอดูดาวเฉลิมพระเกียรติ 7 รอบ พระชนมพรรษา นครราชสีมา ขอนแก่น ฉะเชิงเทรา และ สงขลาเข้าร่วมฟรีไม่มีค่าใช้จ่าย