ไขปริศนาทำไมเครื่องบินต้อง "ทิ้งน้ำมัน" ก่อนลงจอดฉุกเฉิน?

จากกรณีสายการบิน Aeroflot เที่ยวบิน SU 277 ภูเก็ต - มอสโก หลังขึ้นบินจากสนามบินภูเก็ต ในช่วงบ่ายวันที่ 10 ก.พ. โดยได้มีการบินวนมาร่วม 5 ชั่วโมง ก่อนจะขอลงจอดฉุกเฉิน ณ ท่าอากาศยานสุวรรณภูมิ 

โดยข้อมูลจากแหล่งข่าว บวท.แจ้งว่า เครื่องบินลำดังกล่าวจะบินวนลงที่ท่าอากาศยานภูเก็ต แต่เกรงว่าจะมีปัญหาเครื่อง ไม่สามารถเอาเครื่องไปจุดหมายปลายทางจึงขอลงที่ภูเก็ต ซึ่งการบินวน คือ การเผาน้ำมันเชื้อเพลิงทิ้งเพื่อให้สามารถลงจอดได้อย่างปลอดภัย 

ทั้งนี้เมื่อเกิดเหตุฉุกเฉินกลางอากาศ หลายคนอาจเคยได้ยินข่าวเกี่ยวกับเครื่องบินต้องทิ้งน้ำมันเชื้อเพลิง (Fuel Dumping) ก่อนลงจอด แต่ทำไมต้องทำเช่นนั้น

ทำไมต้องทิ้งน้ำมันก่อนลงจอดฉุกเฉิน?

เครื่องบินพาณิชย์ขนาดใหญ่ เช่น Boeing 747, Airbus A380 ถูกออกแบบให้สามารถบินขึ้นด้วยน้ำหนักวิ่งขึ้นสูงสุด (Maximum Takeoff Weight - MTOW) ที่มากกว่าค่าน้ำหนักลงจอดสูงสุด (Maximum Landing Weight - MLW) อย่างมีนัยสำคัญ

เช่น Boeing 777-300ER มีน้ำหนักวิ่งขึ้นสูงสุดราว 351 ตัน แต่มีน้ำหนักลงจอดสูงสุดเพียง 251 ตัน นั่นหมายความว่า ถ้าเครื่องบินต้องลงจอดฉุกเฉินไม่นานหลังจากบินขึ้น น้ำหนักของมันอาจสูงเกินขีดจำกัด ซึ่งเสี่ยงต่อปัญหาดังนี้

• แรงกระแทกที่ล้อเครื่องบินสูงเกินไป – อาจทำให้ล้อหรือโครงสร้างลำตัวเสียหาย
• ระบบเบรกร้อนเกินไป – อาจทำให้เกิดไฟไหม้หรือควันจากความร้อนสะสม
• โครงสร้างเครื่องบินรับแรงกดดันมากขึ้น – อาจทำให้เกิดรอยร้าวหรือความเสียหายถาวร

ดังนั้น หากเครื่องบินต้องลงจอดฉุกเฉินและมีน้ำหนักเกิน MLW นักบินอาจตัดสินใจ ทิ้งน้ำมันเชื้อเพลิงเพื่อลดน้ำหนักลง

เครื่องบินประเภทไหนสามารถทิ้งน้ำมันได้?

เครื่องบินที่สามารถทิ้งน้ำมันเชื้อเพลิงได้ต้องมี Fuel Jettison System ซึ่งมักพบในเครื่องบินลำตัวกว้าง เช่น

• Boeing 747, 777, 787
• Airbus A330, A350, A380

ขณะที่เครื่องบินลำตัวแคบ เช่น Boeing 737, Airbus A320 ส่วนใหญ่ ไม่มีระบบนี้ เนื่องจากความแตกต่างระหว่าง MTOW และ MLW ไม่มากพอที่จะต้องทิ้งน้ำมัน

ทิ้งน้ำมันอย่างไร เสี่ยงต่อสิ่งแวดล้อมหรือไม่?

เครื่องบินที่มีระบบทิ้งน้ำมันจะปล่อยน้ำมันออกทางปลายปีกหรือส่วนล่างของปีก โดยน้ำมันจะกระจายเป็นละอองละเอียดและระเหยก่อนถึงพื้นดิน

ซึ่งข้อจำกัดสำคัญในการทิ้งน้ำมัน คือ ต้องทำที่ระดับความสูง 5,000 ฟุตขึ้นไป เพื่อให้น้ำมันระเหยทัน ต้องทำในพื้นที่ปลอดภัย เช่น เหนือมหาสมุทรหรือพื้นที่ชนบท หลีกเลี่ยงเมืองและแหล่งน้ำ และต้องแจ้งศูนย์ควบคุมการบิน (ATC) ล่วงหน้า เพื่อความปลอดภัยของอากาศยานอื่น

อย่างไรก็ตาม หากมีความจำเป็นจริง ๆ นักบินสามารถทิ้งน้ำมันในระดับต่ำได้ แม้อาจมีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม

ถ้าทิ้งน้ำมันไม่ได้ เครื่องบินจะลงจอดอย่างไร?

หากเครื่องบินไม่มีระบบทิ้งน้ำมันหรือนักบินไม่มีเวลาเพียงพอ เครื่องบินอาจต้อง ลงจอดโดยมีน้ำหนักเกิน MLW ซึ่งอาจทำให้เกิดผลกระทบดังนี้

• ล้อและช่วงล่างของเครื่องบินอาจเสียหายจากแรงกระแทกที่สูงขึ้น
• ระบบเบรกอาจร้อนจัด และอาจต้องใช้ Foam (โฟมดับเพลิง) ฉีดรองรับล้อ
• ต้องตรวจสอบเครื่องบินอย่างละเอียดก่อนนำกลับมาใช้งานอีกครั้ง

อย่างไรก็ตาม เครื่องบินถูกออกแบบให้รองรับสถานการณ์ฉุกเฉินเหล่านี้ได้ นักบินมีเทคนิคในการใช้รันเวย์ที่ยาวขึ้น ลดแรงกระแทก และควบคุมเครื่องบินให้ปลอดภัย

หน่วยงานด้านการบินเช่น FAA (สหรัฐฯ), EASA (ยุโรป), ICAO (นานาชาติ) มีกฎระเบียบเกี่ยวกับการทิ้งน้ำมันของเครื่องบินดังนี้

• ต้องแจ้งศูนย์ควบคุมการบินล่วงหน้า
• ต้องเลือกพื้นที่ที่ผลกระทบน้อยที่สุด เช่น เหนือทะเลหรือชนบท
• ต้องปฏิบัติตามระดับความสูงที่กำหนด เพื่อให้ละอองน้ำมันระเหยก่อนถึงพื้น

เครื่องบินที่เคยทิ้งน้ำมันเชื้อเพลิง

- Delta Airlines Boeing 777 (2020) บินจากลอสแอนเจลิสไปเซี่ยงไฮ้ แต่มีปัญหาเครื่องยนต์ ต้องทิ้งน้ำมันเหนือเมืองลอสแอนเจลิส ส่งผลให้น้ำมันบางส่วนตกลงในโรงเรียน

- British Airways Boeing 747 มีปัญหาที่เครื่องยนต์หลังออกจากลอนดอน ทิ้งน้ำมันเหนือมหาสมุทรก่อนกลับมาลงจอดที่สนามบินฮีทโธรว์

- Singapore Airlines Airbus A380 เครื่องยนต์ขัดข้องระหว่างเดินทางจากลอนดอนไปสิงคโปร์ ทิ้งน้ำมันกลางมหาสมุทรอินเดียก่อนลงจอดฉุกเฉิน

การทิ้งน้ำมันเชื้อเพลิงไม่ใช่สิ่งที่เกิดขึ้นบ่อย แต่มันเป็น "ทางเลือกสุดท้าย" ที่ใช้เพื่อรักษาความปลอดภัยของผู้โดยสารและเครื่องบิน เครื่องบินรุ่นใหญ่มีระบบนี้เพื่อให้สามารถลดน้ำหนักได้ในกรณีฉุกเฉิน ส่วนเครื่องบินรุ่นเล็กมักไม่จำเป็นต้องใช้

นักบินทุกคนได้รับการฝึกฝนให้รับมือกับสถานการณ์ฉุกเฉินนี้ และหน่วยงานการบินทั่วโลกก็มีกฎระเบียบเพื่อให้มั่นใจว่า การทิ้งน้ำมันจะทำอย่างปลอดภัยและลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมให้น้อยที่สุด

ทั้งนี้เครื่องบินทิ้งน้ำมันก่อนลงจอดฉุกเฉิน คือหนึ่งในมาตรการความปลอดภัยที่ออกแบบมาเพื่อปกป้องทุกคนบนเครื่องและภาคพื้นดิน

อ่านข่าว :

สายการบิน Aeroflot บินวนหลาย ชม. ก่อนขอลงจอดที่ "สุวรรณภูมิ" ได้อย่างปลอดภัย