ในโลกของการสืบสวนคดีอาชญากรรม ความมั่นคง หรือการไขปริศนาคดีต้องสงสัยอื่น ๆ นอกจากใช้หลักฐานทางวิทยาศาสตร์ สถานที่เกิดเหตุ การตรวจด้วยฝีมือมนุษย์แล้ว ความก้าวหน้าล่าสุดในต่างประเทศ ยังมีการนำ AI มาสร้างโมเดลโครงข่ายประสาทเทียมเพื่อตรวจจับร่องรอยของอาชญากรในสถานที่เกิดเหตุ ของไทยแม้จะยังก้าวไปไม่ถึงขั้นนั้น แต่ก็มีการใช้ภูมิสารสนเทศมาใช้ในการสืบสวนสอบสวนคดีต่าง ๆ เช่นกัน
GISTDA หรือสำนักงานพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศ และภูมิสารสนเทศ (องค์การมหาชน) เผยแพร่บทความเรื่อง "ภูมิสารสนเทศเพื่อการติดตาม สืบสวน และวิเคราะห์ เส้นทางการเดินทางของคน หรือวัตถุต้องสงสัย" มีหลายประเด็นที่น่าสนใจ โดยเฉพาะการนำเทคโนโลยีอวกาศและภูมิสารสนเทศ (Space and Geoinformatics Technology) มาใช้ด้านความมั่นคงทางสังคม และการสืบสวนสอบสวนคดีต่าง ๆ
ด้วยว่า เทคโนโลยีดังกล่าวเป็นวิทยาศาสตร์ และสามารถนำข้อมูลเชิงประจักษ์ มารวบรวมเพื่อประกอบการวิเคราะห์ และแสดงผลข้อมูลทั้งในเชิงพื้นที่ ในรูปแบบแผนที่ดิจิทัลและเชิงเวลา ทำให้หน่วยงานบังคับใช้กฎหมายสามารถเชื่อมโยงข้อมูลหลักฐาน แสดงการเปลี่ยนแปลงทางกาย ภาพตั้งแต่อดีตถึงปัจจุบัน
รวมทั้งติดตามพฤติกรรมและเส้นทางการเดินทาง และแสดงตำแหน่งที่เกี่ยวข้องได้อย่างแม่น ยำและรวดเร็ว ซึ่งหลายเหตุการณ์ในคดีต่าง ๆ จะถูกใช้เป็นวัตถุพยานที่สำคัญในการไขคดีและติดตามผู้กระทำผิด ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ภาพจิสด้า : เส้นทางและตำแหน่งยานพาหนะ ข้อมูลรายละเอียดที่ถูกบันทึกด้วยระบบจีพีเอส เช่น ความเร็ว ระยะทางวิ่งทั้งหมด วันและเวลาบันทึกข้อมูลล่าสุด
ภาพจิสด้า : เส้นทางและตำแหน่งยานพาหนะ ข้อมูลรายละเอียดที่ถูกบันทึกด้วยระบบจีพีเอส เช่น ความเร็ว ระยะทางวิ่งทั้งหมด วันและเวลาบันทึกข้อมูลล่าสุด
บทความระบุว่า เทคโนโลยีอวกาศและภูมิสารสนเทศ (Space and Geoinfor ma tics Technology) ประกอบด้วยส่วนสำคัญ 3 ส่วน คือ 1) เทคโนโลยีการสำรวจข้อมูลระยะไกล (Remote Sensing Technology) 2) ระบบข้อมูลแสดงพิกัดทางภูมิศาสตร์ (GPS: Global Positioning System) และ 3) ระบบสารสนเทศภูมิสารสนเทศ หรือ GIS (Geographic Information System)
โดยข้อมูลจากเทคโนโลยีดังกล่าว จะถูกใช้ในการสร้างฐานข้อมูลเชิงพื้นที่ที่เกี่ยวข้องกับการติดตามตำแหน่งที่สนใจ การสืบสวนเส้นทางการเดินทางและการวิเคราะห์เส้นทางของคน หรือวัตถุต้องสงสัย ใช้ประกอบกับวัตถุพยานกับคดีต่าง ๆ เช่น ตำแหน่งเกิดเหตุ พื้นที่ต้องสงสัย หรือเส้นทางหลบหนี
เพื่อนำมาวิเคราะห์ร่วมกับข้อมูลด้านประชากร เศรษฐกิจ และสิ่งแวดล้อม เพื่อค้นหารูปแบบหรือแนวโน้มที่เป็นประโยชน์ต่อการสืบสวน เช่น พื้นที่เสี่ยงต่อการเกิดอาชญากรรม หรือจุดเชื่อมโยงการเคลื่อนไหวของขบวนการผิดกฎหมาย
นอกจากนี้ การใช้ภาพถ่ายจากดาวเทียม (Satellite Imagery) และภาพถ่ายทางอากาศ (Aerial Photo) ยังช่วยให้เจ้าหน้าที่สามารถตรวจสอบพื้นที่ต้องสงสัยในช่วงเวลาก่อนและหลังเกิดเหตุได้ เพื่อตรวจสอบการเปลี่ยนแปลงของพื้นที่ เช่น กรณีเป็นภาพรายละเอียดสูง สามารถตรวจสอบร่องรอยการฝังกลบ การเปิดหน้าดิน การก่อสร้างผิดกฎหมาย หรือการทำ ลายหลักฐานในพื้นที่เกิดเหตุ ซึ่งเป็นเบาะแสสำคัญที่ช่วยเชื่อมโยงคดีให้กระจ่างมากขึ้น
"อีกเทคโนโลยีที่มีบทบาทสำคัญ คือระบบกำหนดตำแหน่งบนพื้นโลก (GPS) ซึ่งถูกนำมาใช้ติดตามการเคลื่อนไหวของผู้ต้องสงสัย หรือวิเคราะห์เส้นทางที่ใช้ในการกระทำผิด ข้อมูลจากโทรศัพท์มือถือและยานพาหนะที่ติดตั้ง GPS สามารถแสดงตำแหน่งและเวลาได้อย่างละเอียด ทำให้เจ้าหน้าที่สามารถตรวจสอบได้ว่าผู้ต้องสงสัยอยู่ในพื้นที่เกิดเหตุหรือมีการพบปะกับผู้ร่วมขบวนการเมื่อใด"
GISTDA ระบุว่า ข้อมูลดังกล่าว ยังช่วยในการวางแผนติดตามจับกุมได้อย่างแม่น ยำ บางกรณีการทำงานร่วมกับเทคโนโลยีอื่น ๆ เช่น เทคโนโลยีโดรน (Drone) ที่ใช้เสริมศักยภาพงานสืบสวน โดยเฉพาะในพื้นที่ห่างไกลหรือพื้นที่เสี่ยงสูง เช่น พื้นที่แนวชายแดน หรือพื้นที่ป่าเขา ซึ่งเจ้าหน้าที่สามารถใช้โดรนบินสำรวจแบบเรียลไทม์เพื่อเก็บข้อมูลสภาพพื้นที่และติดตามการเคลื่อนไหวของบุคคลหรือยานพาหนะต้องสงสัยได้อย่างต่อเนื่อง
ข้อมูลภาพถ่ายจากโดรนเมื่อนำมาวิเคราะห์ร่วมกับ GIS และภาพถ่ายจากดาวเทียม จะช่วยให้การตรวจสอบพื้นที่เป็นไปอย่างครบถ้วนและรอบด้านมากขึ้น เนื่องจากดาวเทียมระบบ Thermal satellite จะให้รายละเอียดของความเคลื่อนไหวในพื้นที่ที่ไม่สามารถเข้าถึงได้
ทั้งการสืบสวนขบวนการลักลอบขนยาเสพติดข้ามชายแดน เจ้าหน้าที่สามารถใช้ภาพ ถ่ายจากดาวเทียมตรวจสอบหาจุดที่มีความเสี่ยงในการลักลอบข้ามชาย แดน หรือบริเวณที่เป็นช่วงแม่น้ำแคบ หรือพื้นที่ที่มีการลักลอบตัดไม้เพื่อเป็นฐานผลิตยาเสพติดในป่า
และใช้ข้อมูลภูมิสารสนเทศเพื่อสร้างแผนที่เส้นทางลำเลียงยาเสพติด วิเคราะห์จุดพักของขบวนการ และใช้โดรนในการเฝ้าระวังจุดพักสำคัญ ข้อมูลเหล่านี้ช่วยให้สามารถวางแผนสกัดจับและจับกุมผู้กระทำผิดได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ภาพจิสด้า : แสดงพื้นที่ถูกเปิดหน้าดินและทำการฝังศพจำนวนมากใน้มืองเซอร์นิฮิฟ ประเทศยูเครน แหล่งที่มาของภาพ P.Brody,
ภาพจิสด้า : แสดงพื้นที่ถูกเปิดหน้าดินและทำการฝังศพจำนวนมากใน้มืองเซอร์นิฮิฟ ประเทศยูเครน แหล่งที่มาของภาพ P.Brody, "Investigators use satellite images io find extensive new graveyard in Chemihiv,Ukraine" France 24, May 9,2022
หรือคดีผู้ต้องสงสัยพยายามอำพรางศพโดยนำไปฝังในพื้นที่รกร้างห่างไกลชุมชน เจ้าหน้าที่ใช้ภาพถ่ายจากโดรนเปรียบเทียบกับภาพ ถ่ายจากดาวเทียมรายละเอียดสูงย้อนหลัง เพื่อตรวจสอบการเปลี่ยนแปลงของพื้นดินในช่วงเวลาเกิดเหตุ และจุดดินถูกขุดและฝังใหม่
จากนั้นใช้ข้อมูล GPS จากโทรศัพท์มือถือของผู้ต้องสงสัยเพื่อตรวจสอบเส้นทางการเดินทาง พบว่าผู้ต้องสงสัยเดินทางมายังจุดฝังศพในช่วงเวลาดังกล่าว เมื่อรวมข้อมูลเชิงพื้นที่กับหลักฐานทางนิติวิทยาศาสตร์ จึงสามารถเชื่อมโยงผู้ต้องสงสัยกับสถานที่เกิดเหตุและดำเนินคดีได้
รวมทั้งคดีลักลอบตัดไม้ทำลายป่าในพื้นที่อนุรักษ์ เจ้าหน้าที่สามารถใช้ภาพถ่ายดาวเทียมเปรียบ เทียบการเปลี่ยนแปลงพื้นที่ป่าในช่วงเวลาต่าง ๆ เพื่อระบุจุดที่มีการบุกรุก แล้วจึงใช้ข้อมูล GPS ที่ได้จากโทรศัพท์มือถือหรือยานพาหนะของผู้ต้องสงสัยเพื่อตรวจสอบเส้นทางเข้า-ออกป่า และใช้โดรนบินสำรวจจุดที่สงสัยว่าเป็นที่พักแรมหรือจุดรวมไม้ผิดกฎหมาย
ข้อมูลเชิงพื้นที่เหล่านี้ช่วยให้เจ้าหน้าที่สามารถรวบรวมหลักฐานเชิงประจักษ์และเชื่อมโยงพฤติกรรมของผู้ต้องสงสัยได้อย่างเป็นระบบ ถือซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของงานสืบสวนสอบสวนในยุคดิจิทัลให้มีประสิทธิภาพ และทำให้การสืบสวนสอบสวนรวดเร็ว แม่นยำ และโปร่งใส ด้วยการผสานข้อมูลเชิงพื้นที่จากหลายแหล่ง ทั้ง GIS ภาพถ่ายดาวเทียมประเภทต่าง ๆ ขณะที่ข้อมูล GPS และภาพถ่ายจากโดรน ทำให้หน่วยงานบังคับใช้กฎหมายสามารถเห็นภาพ รวมของคดีได้อย่างครบถ้วน
ทั้งนี้ ในปัจจุบันในต่างประเทศ ได้มีการนำเทคโนโลยีเหล่านี้มาใช้กันอย่างแพร่หลาย อีกทั้งยังตอบโจทย์การรักษาความสงบเรียบร้อยในสังคมอย่างยั่งยืนอีกด้วย
อ่านข่าว