มิตรภาพของแมวเป็นอย่างไร ? ศึกษาเพื่อทาสแมวเข้าใจ “แมว” มากขึ้น

จิตใจ “แมว” ยากแท้หยั่งถึง ! “แมวบ้าน” อาศัยอยู่ร่วมกับมนุษย์มาประมาณ 10,000 ปี โดยเริ่มแรกเป็นสัตว์ฟันแทะที่ต่อมากลายร่างเป็นสัตว์ที่อาศัยบนโซฟาที่หลายคนชื่นชอบ & คลั่งไคล้ ซึ่งแตกต่างจากวิถีชีวิตนักล่าตัวเดียวในอดีตเป็นอย่างมาก ปัจจุบันมี “แมว” หลายล้านตัวทั่วโลกที่อาศัยอยู่ร่วมกับมนุษย์ มากกว่าร้อยละ 30 ของครัวเรือนในสหรัฐอเมริกาและออสเตรเลียมีแมวเป็นสัตว์เลี้ยง แล้วแมวหลายล้านตัวเหล่านี้ต่างแมวต่างอยู่ หรือมีการผูกมิตรกันไหม มีงานวิจัยหาคำตอบมาเสิร์ฟ

ปัจจุบันมนุษย์หลายล้านคนทั่วโลกให้ความสำคัญอย่างยิ่งกับความสัมพันธ์ที่เรามีร่วมกับเพื่อนขนฟูเหล่านี้ โดยมักจะถือว่า “เจ้าเหมียว” เป็นเพื่อน สมาชิกในครอบครัว หรือแม้กระทั่ง “ลูก”

“แมว” นั้นสามารถแสดงความรู้สึกต่าง ๆ ผ่านการสัมผัสทางกายและการเล่นได้ เช่นเดียวกับภาษาที่เป็นความลับระหว่างเพื่อนแมวด้วยกัน นอกจากนี้ ยังมีหลักฐานที่บ่งชี้ว่าเหล่าแมว ๆ พัฒนาเสียงร้องเฉพาะเพื่อสื่อสารกับเจ้าของอีกด้วย

แม้จะเป็นเช่นนี้ แต่ “แมว” ก็มักถูกมองว่าเป็นสัตว์ที่ห่างเหินและเข้าถึงยาก รวมถึงมีคำถามที่ว่าแมวสามารถสร้างมิตรภาพกับสัตว์สายพันธุ์อื่น ๆ นอกเหนือจากเรา (คนเลี้ยง) ได้ไหม ?

หา “คำตอบ” ให้กับ “คำถาม”

คำตอบคือ แมวสามารถสร้างและมีมิตรภาพให้กันและกันกับสัตว์อื่น ๆ ได้ แต่อาจจะมีความซับซ้อน ตัวอย่างเช่น การเลียขน ลูบหัว ใช้เวลาร่วมกัน รวมถึงเล่นด้วยกัน แต่ในทางตรงกันข้าม พฤติกรรม เช่น การพุ่งเข้าต่อสู้ หรือการไล่ตาม อาจบ่งชี้ว่าความขัดแย้งกำลังเกิดขึ้นหรือเกิดขึ้นแล้ว ทั้งนี้ แมวมีสัญญาณ “การคลี่คลายความขัดแย้ง” น้อยมากในการแสดงพฤติกรรม โดยเลือกที่จะวิ่งหนีหรือหลีกเลี่ยงกันแทนที่จะพยายามคืนดีกันเมื่อเกิดความขัดแย้ง

ความไม่ลงรอยกันดังกล่าวอาจสร้างความเครียดให้กับแมวได้ เจ้าของแมวหลายคนสงสัยว่าจะเพิ่มโอกาสในการสร้างความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างแมวกับสัตว์อื่น ๆ ได้อย่างไร หรือควรหา “เพื่อน” ให้แมวหรือไม่

โดย “สูตรสำเร็จ” ในการสร้างมิตรภาพระหว่างแมวนั้นค่อนข้างซับซ้อน การวิจัยเกี่ยวกับพฤติกรรมของแมวในแมวจรจัดพบว่า มีแนวโน้มที่จะสร้างความสัมพันธ์ที่ใกล้ชิดและยืนยาวขึ้นหาก ทั้งคู่เป็นตัวเมีย เติบโตมาด้วยกัน มีความสัมพันธ์ใกล้ชิด และอาศัยอยู่ใกล้กัน

ขณะที่ “แมว” ที่เลี้ยงในบ้านก็สามารถสร้างมิตรภาพอันแน่นแฟ้นกับแมวตัวอื่น ๆ ในบ้านได้เช่นเดียวกัน (แต่บางตัวก็อาจจะไม่ถูกกัน) นอกจากนี้ งานวิจัยยังเผยด้วยว่า ในบรรดาแมวที่ทำหมันแล้ว คู่ตัวผู้จะมีความผูกพันที่แน่นแฟ้นมากกว่าคู่ตัวผู้กับตัวเมีย ส่วนคู่ตัวเมียมักจะไม่ค่อยเป็นเพื่อนกัน

ส่วนเพื่อน ๆ แมวที่อยู่นอกบ้าน นักวิจัยยังต้องทำการศึกษาต่อเกี่ยวกับชีวิตทางสังคมของแมวเลี้ยงที่ได้รับอนุญาตให้ออกไปเล่นข้างนอก กับแมวที่อยู่แต่ในบ้าน ซึ่งมีปัจจัยหลายสิ่งที่เป็นข้อจำกัดในการศึกษา แต่ที่แน่ ๆ การปล่อยให้แมวออกไปเที่ยวเล่น อาจเกิดอันตรายต่อสุขภาพและความปลอดภัยได้ เช่น เจอแมว - สัตว์อื่นทำร้าย อุบัติเหตุ ความเสี่ยงจากการจราจรบนท้องถนน หรือแม้แต่เพื่อนบ้านที่ไม่พอใจ เป็นต้น

“แมว” กับ “หมา” อยู่ร่วมกันอย่างสันติได้ไหม ?

แม้ว่าการวิจัยจะเน้นไปที่มิตรภาพระหว่างแมวเป็นหลัก แต่ “แมว” ก็สามารถสร้างความสัมพันธ์ที่ดีกับสัตว์สายพันธุ์อื่นได้เช่นกัน ตัวอย่างเช่น แม้ว่าแมวและสุนัขจะถูกมองว่าเป็นศัตรูกัน แต่ก็สามารถอยู่ร่วมกันได้อย่างกลมกลืน โดยมักจะนอนหลับและเล่นด้วยกัน โดยสิ่งที่น่าสนใจก็คือ ดูเหมือนว่าแมวที่เลี้ยงไว้ในบ้านจะเป็นมิตรกับสุนัขมากกว่าแมวที่เลี้ยงไว้นอกบ้าน ซึ่งอาจเป็นเพราะแมวอาจต้องเผชิญกับสุนัขหลายตัว จึงทำให้แมวแมวที่เลี้ยงไว้นอกบ้านมักไม่ชอบสุนัข

แล้วใคร ? คือเพื่อนที่สนิทที่สุดของแมว

ด้วยความที่คำตอบของมิตรภาพระหว่างแมวแต่ละตัวนั้นมีความซับซ้อน ดังนั้น หากเราวางแผนที่จะแนะนำแมวให้รู้จักกับเพื่อนใหม่ คำแนะนำก็คือ การทำให้รู้จักเพื่อนใหม่ควรทำอย่างช้า ๆ และต้องมีผู้ดูแลเพื่อเพิ่มโอกาสในการพบกันครั้งแรกในเชิงบวก

นอกจากนี้ สถานที่เลี้ยงแมวควรมีพื้นที่ปลอดภัยอย่างเพียงพอ มีของเล่น ที่ให้อาหาร เสาสำหรับลับเล็บ รวมถึงมีบริเวณแยกอาหารและที่ทิ้งขยะ การจัดหาตามสิ่งที่กล่าวมาได้จะช่วยป้องกันไม่ให้แมวหวงของ - สถานที่ (แมวมักจะหวงไม่ให้แมวตัวอื่นเข้าถึงสิ่งของที่ต้องการหรือชอบ) อันจะช่วยลดความขัดแย้งระหว่างสัตว์ได้

บทสรุป : แม้ว่า “แมว” จะสามารถสร้างมิตรภาพกับสัตว์อื่นได้ แต่แมวตัวอื่นก็อาจจะไม่ได้มีความสำคัญต่อสุขภาพและความสุขของมัน โดยความสัมพันธ์ใกล้ชิดที่สุดของ “แมว” คือความสัมพันธ์ที่มีกับ “เรา” (คนเลี้ยง) ดังนั้น การทำให้แมวได้รับความสนใจจากเราและเล่นด้วยกันนั้นก็น่าจะเพียงพอสำหรับแมวที่เข้าสังคมเก่งที่สุดแล้ว เพราะในท้ายที่สุด “แมว” ก็มีชื่อเสียงในด้านความ “ห่างเหินและเข้าถึงยาก” ที่ต้องรักษาเอาไว้

อัปเดตข้อมูลแวดวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี รู้ทันโลกไอที และโซเชียลฯ ในรูปแบบ Audio จาก AI เสียงผู้ประกาศของไทยพีบีเอส ได้ที่ Thai PBS

แหล่งข้อมูลอ้างอิง : sciencealert

“รอบรู้ ดูกระแส ก้าวทันโลก” ไปกับ Thai PBS Sci & Tech