ความสัมพันธ์ของผู้คนในพื้นที่บ้านสระแก้ว อ.เปือยน้อย จ.ขอนแก่น ใช้การแลกเปลี่ยนสิ่งของเพื่อตอบสนองในสิ่งที่ตนเองขาด โดยแม่เบา แตกหนองโน และแม่สมบัติ ปริธรรมา สองศรีพี่น้องแห่งบ้านสระแก้ว เล่าให้เราฟังว่าวิถีการแลกเปลี่ยนนี้เป็นวิถีของคนอีสานอย่างแท้จริง โดยเฉพาะที่นี่แม้แต่ "ผ้าไหม" ก็ยังเอามาแลกกันได้ แม่เบาเล่าอีกว่าชาวบ้านทอผ้าไหมเอง ผ้าไหมของคนที่นี่เป็นดั่งผ้าที่มีคุณค่า เป็นสมบัติติดตัว และ "ซิ่นไหม" เหล่านี้จะถูกเก็บไว้เป็น "มรดก" เพื่อส่งต่อให้ลูกหลาน แต่หากถึงคราวจำเป็นเราก็จะนำสมบัติมีค่าชิ้นนี้ไปแลกเปลี่ยนของมา ซึ่งซิ่นไหมสามารถไปแลกได้ของหลายอย่าง เช่น เสื้อ, ผ้าห่ม, ซึ้ง, หม้อ, ขันเงิน และกระติกน้ำ เป็นต้น วิถีการแลกเปลี่ยนนั้นเป็นการแสดงให้เห็นความสัมพันธ์ระหว่างคนที่มาขอแลกกับคนที่ให้แลก ใครมีอะไรก็เอามาแลกแม้แต่ แตงโมและไข่ ก็จะถูกนำมาจากพ่อค้าเพื่อมาแลกเปลี่ยนกับข้าวของคนที่นี่
วิถีการแลกเปลี่ยนที่มีมานานเหล่านี้ ยังก่อให้เกิดอาชีพ "รถแลกเปลี่ยน" อย่างเช่น ผู้ชายที่ชื่อ ชาติฉะกัลป์ ยศคำลือ พ่อค้าปลารถเร่แลกเปลี่ยน สุดยอดคนขยันที่จะขับรถเอา "ปลาไปแลกข้าว" ซึ่งในทุกวันจะออกไปตระเวนขายปลา และเอาปลาไปแลกข้าว ทั้งในจังหวัดขอนแก่นและจังหวัดใกล้เคียง ในรถมีอุปกรณ์การขายปลา เช่น ลังปลา, ตู้แช่, ลำโพง และที่ขาดไม่ได้คือ "เปาะ" หรือตะกร้าใส่ข้าวเปลือกสำหรับแลกข้าว ที่เป็นเสมือนเครื่องชั่งตวงวัดแบบโบราณ ซึ่งหมู่บ้านที่เอาปลาไปแลกนั้น ก็จะเลือกหมู่บ้านที่ทำนาเยอะ ๆ เพราะจะได้มีข้าวมาแลกกับปลา แต่ช่วงเวลาของการแลกนั้น ใน 1 ปีจะแลกกันได้เพียง 6 เดือน เริ่มเดือนพฤศจิกายน - เมษายน แล้วก็หยุดช่วงเดือนพฤษภาคม - ตุลาคม เพราะพ่อค้าปลาต้องหยุดไปทำนา
วิถีการแลกเปลี่ยน ก่อเกิดความสัมพันธ์ระหว่างคนที่มาขอแลกกับคนที่ให้แลก และที่สำคัญสิ่งที่เขาได้รับกลับมาระหว่างกันและกันนั้น มันคือน้ำใจและมิตรภาพ ซึ่งมีค่ากว่าเงินทอง นับเป็นอีกหนึ่งวิถีที่งดงามที่หาได้ยาก แต่ยังดำรงอยู่สืบไปในสังคมที่ต่างคนต่างอยู่ในปัจจุบัน
ติดตามในรายการซีรีส์วิถีคน วันจันทร์ที่ 20 กรกฎาคม 2563 เวลา 21.00 - 21.30 น. ทางไทยพีบีเอส รับชมออนไลน์ทางตักบาตรข้าวเหนียว www.thaipbs.or.th/Live
แท็กที่เกี่ยวข้อง:
ฉันให้เธอให้...แลกเปลี่ยนสร้างสุข บ้านสระแก้ว ต.สระแก้ว อ.เปือยน้อย จ.ขอนแก่น
ความสัมพันธ์ของผู้คนในพื้นที่บ้านสระแก้ว อ.เปือยน้อย จ.ขอนแก่น ใช้การแลกเปลี่ยนสิ่งของเพื่อตอบสนองในสิ่งที่ตนเองขาด โดยแม่เบา แตกหนองโน และแม่สมบัติ ปริธรรมา สองศรีพี่น้องแห่งบ้านสระแก้ว เล่าให้เราฟังว่าวิถีการแลกเปลี่ยนนี้เป็นวิถีของคนอีสานอย่างแท้จริง โดยเฉพาะที่นี่แม้แต่ "ผ้าไหม" ก็ยังเอามาแลกกันได้ แม่เบาเล่าอีกว่าชาวบ้านทอผ้าไหมเอง ผ้าไหมของคนที่นี่เป็นดั่งผ้าที่มีคุณค่า เป็นสมบัติติดตัว และ "ซิ่นไหม" เหล่านี้จะถูกเก็บไว้เป็น "มรดก" เพื่อส่งต่อให้ลูกหลาน แต่หากถึงคราวจำเป็นเราก็จะนำสมบัติมีค่าชิ้นนี้ไปแลกเปลี่ยนของมา ซึ่งซิ่นไหมสามารถไปแลกได้ของหลายอย่าง เช่น เสื้อ, ผ้าห่ม, ซึ้ง, หม้อ, ขันเงิน และกระติกน้ำ เป็นต้น วิถีการแลกเปลี่ยนนั้นเป็นการแสดงให้เห็นความสัมพันธ์ระหว่างคนที่มาขอแลกกับคนที่ให้แลก ใครมีอะไรก็เอามาแลกแม้แต่ แตงโมและไข่ ก็จะถูกนำมาจากพ่อค้าเพื่อมาแลกเปลี่ยนกับข้าวของคนที่นี่
วิถีการแลกเปลี่ยนที่มีมานานเหล่านี้ ยังก่อให้เกิดอาชีพ "รถแลกเปลี่ยน" อย่างเช่น ผู้ชายที่ชื่อ ชาติฉะกัลป์ ยศคำลือ พ่อค้าปลารถเร่แลกเปลี่ยน สุดยอดคนขยันที่จะขับรถเอา "ปลาไปแลกข้าว" ซึ่งในทุกวันจะออกไปตระเวนขายปลา และเอาปลาไปแลกข้าว ทั้งในจังหวัดขอนแก่นและจังหวัดใกล้เคียง ในรถมีอุปกรณ์การขายปลา เช่น ลังปลา, ตู้แช่, ลำโพง และที่ขาดไม่ได้คือ "เปาะ" หรือตะกร้าใส่ข้าวเปลือกสำหรับแลกข้าว ที่เป็นเสมือนเครื่องชั่งตวงวัดแบบโบราณ ซึ่งหมู่บ้านที่เอาปลาไปแลกนั้น ก็จะเลือกหมู่บ้านที่ทำนาเยอะ ๆ เพราะจะได้มีข้าวมาแลกกับปลา แต่ช่วงเวลาของการแลกนั้น ใน 1 ปีจะแลกกันได้เพียง 6 เดือน เริ่มเดือนพฤศจิกายน - เมษายน แล้วก็หยุดช่วงเดือนพฤษภาคม - ตุลาคม เพราะพ่อค้าปลาต้องหยุดไปทำนา
วิถีการแลกเปลี่ยน ก่อเกิดความสัมพันธ์ระหว่างคนที่มาขอแลกกับคนที่ให้แลก และที่สำคัญสิ่งที่เขาได้รับกลับมาระหว่างกันและกันนั้น มันคือน้ำใจและมิตรภาพ ซึ่งมีค่ากว่าเงินทอง นับเป็นอีกหนึ่งวิถีที่งดงามที่หาได้ยาก แต่ยังดำรงอยู่สืบไปในสังคมที่ต่างคนต่างอยู่ในปัจจุบัน
ติดตามในรายการซีรีส์วิถีคน วันจันทร์ที่ 20 กรกฎาคม 2563 เวลา 21.00 - 21.30 น. ทางไทยพีบีเอส รับชมออนไลน์ทางตักบาตรข้าวเหนียว www.thaipbs.or.th/Live
แท็กที่เกี่ยวข้อง:
ซีรีส์วิถีคน
หมอลำขอข้าว อาชีพที่ยังดำรงอยู่ด้วยน้ำใจ
ฉันให้เธอให้...แลกเปลี่ยนสร้างสุข บ้านสระแก้ว ต.สระแก้ว อ.เปือยน้อย จ.ขอนแก่น
หมู่บ้านโบราณ เกาะบาหลี ประเทศอินโดนีเซีย
บุญคุณต้นโหนด อ.สทิงพระ จ.สงขลา
เกลือสินเธาว์ มรดกจากผืนดิน บ้านหนองเทา ต.นาแก อ.คำเขื่อนแก้ว จ.ยโสธร
วิถี "คนเหนือเขื่อน" บ้านอูมฮวม ต.บ้านนา อ.สามเงา จ.ตาก
วิถี "เกษตรและเกลือโบราณ" เกาะบาหลี ประเทศอินโดนีเซีย
"มรดกวัวควาย" บ้านบึง ต.ดอนแรด อ.รัตนบุรี จ.สุรินทร์
“นางหาบ” สืบทอดวิถีบุญ บ้านแสงภา อ.นาแห้ว จ.เลย
วิถี "คนริมน้ำอิรวดี" ประเทศเมียนมา
วิถีคนเก็บเห็ดเผาะ บ้านปลายนาสวน ต.นาสวน อ.ศรีสวัสดิ์ จ.กาญจนบุรี
วิถีคนขายน้ำ บ้านวังน้ำเย็น ต.วังสะพุง อ.วังสะพุง จ.เลย
วิถี "วัวเทียมเกวียน" บ้านป่าหัด ต.ม่วงตึ๊ด อ.ภูเพียง จ.น่าน
วิถีคนเลี้ยงผึ้ง บ้านป่าไผ่ ต.ป่าไผ่ อ.ลี้ จ.ลำพูน
วิถีเรือขนทราย อ.เมือง จ.ปทุมธานี
วิถีคนเกาะกูด อ.เกาะกูด จ.ตราด
วิถี "คนหาปลา" ใน "ป่าพรุโต๊ะแดง"
วิถี "นายฮ้อย" บ้านโตนด ต.ระแงง อ.ศีขรภูมิ จ.สุรินทร์
"ซูเปอร์มาร์เก็ตธรรมชาติบ้านท่าเลน" บ้านท่าเลน ต.เขาทอง อ.เมือง จ.กระบี่
เรื่องเก่าในเมืองใหญ่ ซ.วานิช 1 (สำเพ็ง), ซ.วานิช 2 (ตลาดน้อย) กรุงเทพมหานคร
มรดกห้างนา บ้านป่าแดง อ.เมือง จ.เพชรบูรณ์
วิถี “ทุเรียนลับแล” บ้านผามูบ ต.แม่พูล อ.ลับแล จ.อุตรดิตถ์
“จองพารา” วิถีแห่งความศรัทธา บ้านนาปลาจาด ต.ห้วยผา อ.เมือง จ.แม่ฮ่องสอน
วิถีน้ำ "สายบุรี" บ้านโต๊ะโม๊ะ อ.สุคิริน จ.นราธิวาส
วิถีลูกหาบ หัวใจแห่งภูกระดึง บ้านศรีฐาน อ.ภูกระดึง จ.เลย
วิถีคนตีมีดโบราณ บ้านโนนหล่อ ต.หญ้าปล้อง อ.เมืองศรีสะเกษ จ.ศรีสะเกษ
วิถีคนป่าเมี่ยง บ้านขุนปั๋ง ต.แม่ปั๋ง อ.พร้าว จ.เชียงใหม่
วิถีชุมชนเรือนแพสะแกกรัง จ.อุทัยธานี
วิถีคลองในเมืองกรุง ชุมชนพูนบำเพ็ญ เขตภาษีเจริญ กรุงเทพมหานคร
วิถีหลากศาสนาของ “ชาวจีนยูนนาน” บ้านยาง ต.แม่งอน อ.ฝาง จ.เชียงใหม่
ซีรีส์วิถีคน
หมอลำขอข้าว อาชีพที่ยังดำรงอยู่ด้วยน้ำใจ
ฉันให้เธอให้...แลกเปลี่ยนสร้างสุข บ้านสระแก้ว ต.สระแก้ว อ.เปือยน้อย จ.ขอนแก่น
หมู่บ้านโบราณ เกาะบาหลี ประเทศอินโดนีเซีย
บุญคุณต้นโหนด อ.สทิงพระ จ.สงขลา
เกลือสินเธาว์ มรดกจากผืนดิน บ้านหนองเทา ต.นาแก อ.คำเขื่อนแก้ว จ.ยโสธร
วิถี "คนเหนือเขื่อน" บ้านอูมฮวม ต.บ้านนา อ.สามเงา จ.ตาก
วิถี "เกษตรและเกลือโบราณ" เกาะบาหลี ประเทศอินโดนีเซีย
"มรดกวัวควาย" บ้านบึง ต.ดอนแรด อ.รัตนบุรี จ.สุรินทร์
“นางหาบ” สืบทอดวิถีบุญ บ้านแสงภา อ.นาแห้ว จ.เลย
วิถี "คนริมน้ำอิรวดี" ประเทศเมียนมา
วิถีคนเก็บเห็ดเผาะ บ้านปลายนาสวน ต.นาสวน อ.ศรีสวัสดิ์ จ.กาญจนบุรี
วิถีคนขายน้ำ บ้านวังน้ำเย็น ต.วังสะพุง อ.วังสะพุง จ.เลย
วิถี "วัวเทียมเกวียน" บ้านป่าหัด ต.ม่วงตึ๊ด อ.ภูเพียง จ.น่าน
วิถีคนเลี้ยงผึ้ง บ้านป่าไผ่ ต.ป่าไผ่ อ.ลี้ จ.ลำพูน
วิถีเรือขนทราย อ.เมือง จ.ปทุมธานี
วิถีคนเกาะกูด อ.เกาะกูด จ.ตราด
วิถี "คนหาปลา" ใน "ป่าพรุโต๊ะแดง"
วิถี "นายฮ้อย" บ้านโตนด ต.ระแงง อ.ศีขรภูมิ จ.สุรินทร์
"ซูเปอร์มาร์เก็ตธรรมชาติบ้านท่าเลน" บ้านท่าเลน ต.เขาทอง อ.เมือง จ.กระบี่
เรื่องเก่าในเมืองใหญ่ ซ.วานิช 1 (สำเพ็ง), ซ.วานิช 2 (ตลาดน้อย) กรุงเทพมหานคร
มรดกห้างนา บ้านป่าแดง อ.เมือง จ.เพชรบูรณ์
วิถี “ทุเรียนลับแล” บ้านผามูบ ต.แม่พูล อ.ลับแล จ.อุตรดิตถ์
“จองพารา” วิถีแห่งความศรัทธา บ้านนาปลาจาด ต.ห้วยผา อ.เมือง จ.แม่ฮ่องสอน
วิถีน้ำ "สายบุรี" บ้านโต๊ะโม๊ะ อ.สุคิริน จ.นราธิวาส
วิถีลูกหาบ หัวใจแห่งภูกระดึง บ้านศรีฐาน อ.ภูกระดึง จ.เลย
วิถีคนตีมีดโบราณ บ้านโนนหล่อ ต.หญ้าปล้อง อ.เมืองศรีสะเกษ จ.ศรีสะเกษ
วิถีคนป่าเมี่ยง บ้านขุนปั๋ง ต.แม่ปั๋ง อ.พร้าว จ.เชียงใหม่
วิถีชุมชนเรือนแพสะแกกรัง จ.อุทัยธานี
วิถีคลองในเมืองกรุง ชุมชนพูนบำเพ็ญ เขตภาษีเจริญ กรุงเทพมหานคร
วิถีหลากศาสนาของ “ชาวจีนยูนนาน” บ้านยาง ต.แม่งอน อ.ฝาง จ.เชียงใหม่