"แม่น้ำสายบุรี" เป็นสายน้ำแห่งชีวิตที่หล่อเลี้ยงพี่น้องในพื้นที่ 3 จังหวัดชายแดนใต้ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน มีต้นกำเนิดไหลมาจากเทือกเขาสันกาลาคีรี ที่กั้นชายแดนไทย - มาเลเซีย ไหลผ่าน อ.สุคิริน, อ.จะแนะ, อ.ศรีสาคร, อ.รือเสาะ จ.นราธิวาส และ อ.รามัน จ.ยะลา ก่อนไหลลงสู่ทะเลที่ อ.สายบุรี จ.ปัตตานี มีความยาวจากต้นน้ำถึงปลายน้ำเป็นระยะทาง 196 กิโลเมตร ก่อเกิดความผูกพันของผู้คนกับสายน้ำที่มีอยู่อย่างมากมายในพื้นที่นี้ได้เป็นอย่างดี วิถีสองฝั่งของแม่น้ำสายบุรีนั้นล้วนแปลกตา แต่ทว่าสวยงาม มีชีวิตเรียงร้อยกันจากต้นน้ำถึงปลายน้ำ คนที่นี่จึงรักและหวงแหนแม่น้ำของเขา ทั้งยังสอนลูกหลานให้ช่วยกันดูแลสายน้ำแห่งนี้ แม่น้ำสายทองคำ แม่น้ำแห่งชีวิต
"ลี สุไลมาน เจ๊ะแม" ไกด์นักพจญภัยแห่งแม่น้ำสายบุรี ผู้ที่เดินทางล่องแม่น้ำสายนี้ด้วยเรือคายัคเมื่อปี 2560 เขาเป็นคนไทยกลุ่มแรกที่ล่องแม่น้ำสายบุรีตั้งแต่ต้นน้ำจนถึงปลายน้ำได้สำเร็จ ลี เล่าให้เราฟังว่าที่ "บ้านโต๊ะโม๊ะ" ต.ภูเขาทอง อ.สุคิริน ถือเป็นบริเวณต้นน้ำของแม่น้ำสายบุรี ซึ่งที่นี่มี "สายแร่ทองคำ" ที่ไหลมาจากเหมืองทองเก่า บนภูเขาโต๊ะโม๊ะ ซึ่งในอดีต เป็นเหมืองที่มีการทำขุดหาทองกันมายาวนาน ปัจจุบันไม่เปิดทำเหมืองแล้ว แต่เศษทองที่เหลือก็ยังไหลมาในแม่น้ำสายบุรี เพื่อให้ชาวบ้านที่นี่ทำมาหากิน ซึ่งชาวบ้านที่นี่ส่วนใหญ่เป็นพี่น้องชาวอีสานที่อพยพมาหาที่ทำกินในแม่น้ำแห่งนี้ด้วยการ "ร่อนทอง" จนแม่น้ำแห่งนี้ได้ฉายาว่า "แม่น้ำสายทองคำ"
“พี่สำราญ ทองอินทร์” คนเก่งในการร่อนทอง บ้านโต๊ะโม๊ะ บอกเราว่า การได้มาอยู่ที่ต้นน้ำแห่งนี้นั้นเหมือนชุบชีวิตตนเองให้เกิดใหม่ และอาชีพการร่อนทองก็สร้างรายได้ให้กับคนในชุมชน ถามได้เลยแทบทุกคนร่อนทองเป็น
ซึ่งการร่อนทองของชาวบ้านที่นี่เริ่มตั้งแต่เช้าหลังจากเสร็จจากการกรีดยางพารา ก็จะชวนเพื่อน ลูก หลาน หอบพลั่ว จอบ เสียม และที่ขาดไม่ได้ก็คือ "เลียง" ที่เป็นภาชนะที่ทำมาจากไม้คล้ายกระทะใช้สำหรับร่อนทอง เดินทางไปที่ต้นน้ำสายบุรี ทองเหล่านี้มาจากเหมืองทองโต๊ะโม๊ะ ซึ่งปัจจุบันได้ปิดตัวไปแล้วแต่ยังคงมีสายแร่ทองคำบริสุทธิ์ที่ไหลลงมาทับถมกันเบื้องล่างให้ชาวบ้านได้ร่อนทองหารายได้ วิธีการร่อนก็คือตักทรายหรือดินในแม่น้ำมาร่อนบนเลียง ซึ่งสายตาต้องไวเป็นพิเศษเนื่องจากทองคำจะมีลักษณะเล็กมากทับซ้อนอยู่ในชั้นดิน ร่อนซ้ำ ๆไปอย่างนั้นจนกว่าจะเจอ "ทอง"
นอกจากการร่อนทองด้วยเลียงไม้แล้ว ก็ยังหาทองด้วยวิธี "การดำน้ำหาเศษทอง" ด้วย ชาวบ้านที่นี่รักและผูกพันกับแม่น้ำสายบุรี แม่น้ำที่เป็นเหมือนบ้าน เป็นเหมือนหัวใจ และเป็นทั้งชีวิตของคนที่นี่
ติดตามในรายการซีรีส์วิถีคน วันจันทร์ที่ 7 มิถุนายน 2564 เวลา 17.30 - 18.00 น. ทางไทยพีบีเอส รับชมออนไลน์ทาง www.thaipbs.or.th/Live
ซีรีส์วิถีคน
หมอลำขอข้าว อาชีพที่ยังดำรงอยู่ด้วยน้ำใจ
ฉันให้เธอให้...แลกเปลี่ยนสร้างสุข บ้านสระแก้ว ต.สระแก้ว อ.เปือยน้อย จ.ขอนแก่น
หมู่บ้านโบราณ เกาะบาหลี ประเทศอินโดนีเซีย
บุญคุณต้นโหนด อ.สทิงพระ จ.สงขลา
เกลือสินเธาว์ มรดกจากผืนดิน บ้านหนองเทา ต.นาแก อ.คำเขื่อนแก้ว จ.ยโสธร
วิถี "คนเหนือเขื่อน" บ้านอูมฮวม ต.บ้านนา อ.สามเงา จ.ตาก
วิถี "เกษตรและเกลือโบราณ" เกาะบาหลี ประเทศอินโดนีเซีย
"มรดกวัวควาย" บ้านบึง ต.ดอนแรด อ.รัตนบุรี จ.สุรินทร์
“นางหาบ” สืบทอดวิถีบุญ บ้านแสงภา อ.นาแห้ว จ.เลย
วิถี "คนริมน้ำอิรวดี" ประเทศเมียนมา
วิถีคนเก็บเห็ดเผาะ บ้านปลายนาสวน ต.นาสวน อ.ศรีสวัสดิ์ จ.กาญจนบุรี
วิถีคนขายน้ำ บ้านวังน้ำเย็น ต.วังสะพุง อ.วังสะพุง จ.เลย
วิถี "วัวเทียมเกวียน" บ้านป่าหัด ต.ม่วงตึ๊ด อ.ภูเพียง จ.น่าน
วิถีคนเลี้ยงผึ้ง บ้านป่าไผ่ ต.ป่าไผ่ อ.ลี้ จ.ลำพูน
วิถีเรือขนทราย อ.เมือง จ.ปทุมธานี
วิถีคนเกาะกูด อ.เกาะกูด จ.ตราด
วิถี "คนหาปลา" ใน "ป่าพรุโต๊ะแดง"
วิถี "นายฮ้อย" บ้านโตนด ต.ระแงง อ.ศีขรภูมิ จ.สุรินทร์
"ซูเปอร์มาร์เก็ตธรรมชาติบ้านท่าเลน" บ้านท่าเลน ต.เขาทอง อ.เมือง จ.กระบี่
เรื่องเก่าในเมืองใหญ่ ซ.วานิช 1 (สำเพ็ง), ซ.วานิช 2 (ตลาดน้อย) กรุงเทพมหานคร
มรดกห้างนา บ้านป่าแดง อ.เมือง จ.เพชรบูรณ์
วิถี “ทุเรียนลับแล” บ้านผามูบ ต.แม่พูล อ.ลับแล จ.อุตรดิตถ์
“จองพารา” วิถีแห่งความศรัทธา บ้านนาปลาจาด ต.ห้วยผา อ.เมือง จ.แม่ฮ่องสอน
วิถีน้ำ "สายบุรี" บ้านโต๊ะโม๊ะ อ.สุคิริน จ.นราธิวาส
วิถีลูกหาบ หัวใจแห่งภูกระดึง บ้านศรีฐาน อ.ภูกระดึง จ.เลย
วิถีคนตีมีดโบราณ บ้านโนนหล่อ ต.หญ้าปล้อง อ.เมืองศรีสะเกษ จ.ศรีสะเกษ
วิถีคนป่าเมี่ยง บ้านขุนปั๋ง ต.แม่ปั๋ง อ.พร้าว จ.เชียงใหม่
วิถีชุมชนเรือนแพสะแกกรัง จ.อุทัยธานี
วิถีคลองในเมืองกรุง ชุมชนพูนบำเพ็ญ เขตภาษีเจริญ กรุงเทพมหานคร
วิถีหลากศาสนาของ “ชาวจีนยูนนาน” บ้านยาง ต.แม่งอน อ.ฝาง จ.เชียงใหม่
ซีรีส์วิถีคน
หมอลำขอข้าว อาชีพที่ยังดำรงอยู่ด้วยน้ำใจ
ฉันให้เธอให้...แลกเปลี่ยนสร้างสุข บ้านสระแก้ว ต.สระแก้ว อ.เปือยน้อย จ.ขอนแก่น
หมู่บ้านโบราณ เกาะบาหลี ประเทศอินโดนีเซีย
บุญคุณต้นโหนด อ.สทิงพระ จ.สงขลา
เกลือสินเธาว์ มรดกจากผืนดิน บ้านหนองเทา ต.นาแก อ.คำเขื่อนแก้ว จ.ยโสธร
วิถี "คนเหนือเขื่อน" บ้านอูมฮวม ต.บ้านนา อ.สามเงา จ.ตาก
วิถี "เกษตรและเกลือโบราณ" เกาะบาหลี ประเทศอินโดนีเซีย
"มรดกวัวควาย" บ้านบึง ต.ดอนแรด อ.รัตนบุรี จ.สุรินทร์
“นางหาบ” สืบทอดวิถีบุญ บ้านแสงภา อ.นาแห้ว จ.เลย
วิถี "คนริมน้ำอิรวดี" ประเทศเมียนมา
วิถีคนเก็บเห็ดเผาะ บ้านปลายนาสวน ต.นาสวน อ.ศรีสวัสดิ์ จ.กาญจนบุรี
วิถีคนขายน้ำ บ้านวังน้ำเย็น ต.วังสะพุง อ.วังสะพุง จ.เลย
วิถี "วัวเทียมเกวียน" บ้านป่าหัด ต.ม่วงตึ๊ด อ.ภูเพียง จ.น่าน
วิถีคนเลี้ยงผึ้ง บ้านป่าไผ่ ต.ป่าไผ่ อ.ลี้ จ.ลำพูน
วิถีเรือขนทราย อ.เมือง จ.ปทุมธานี
วิถีคนเกาะกูด อ.เกาะกูด จ.ตราด
วิถี "คนหาปลา" ใน "ป่าพรุโต๊ะแดง"
วิถี "นายฮ้อย" บ้านโตนด ต.ระแงง อ.ศีขรภูมิ จ.สุรินทร์
"ซูเปอร์มาร์เก็ตธรรมชาติบ้านท่าเลน" บ้านท่าเลน ต.เขาทอง อ.เมือง จ.กระบี่
เรื่องเก่าในเมืองใหญ่ ซ.วานิช 1 (สำเพ็ง), ซ.วานิช 2 (ตลาดน้อย) กรุงเทพมหานคร
มรดกห้างนา บ้านป่าแดง อ.เมือง จ.เพชรบูรณ์
วิถี “ทุเรียนลับแล” บ้านผามูบ ต.แม่พูล อ.ลับแล จ.อุตรดิตถ์
“จองพารา” วิถีแห่งความศรัทธา บ้านนาปลาจาด ต.ห้วยผา อ.เมือง จ.แม่ฮ่องสอน
วิถีน้ำ "สายบุรี" บ้านโต๊ะโม๊ะ อ.สุคิริน จ.นราธิวาส
วิถีลูกหาบ หัวใจแห่งภูกระดึง บ้านศรีฐาน อ.ภูกระดึง จ.เลย
วิถีคนตีมีดโบราณ บ้านโนนหล่อ ต.หญ้าปล้อง อ.เมืองศรีสะเกษ จ.ศรีสะเกษ
วิถีคนป่าเมี่ยง บ้านขุนปั๋ง ต.แม่ปั๋ง อ.พร้าว จ.เชียงใหม่
วิถีชุมชนเรือนแพสะแกกรัง จ.อุทัยธานี
วิถีคลองในเมืองกรุง ชุมชนพูนบำเพ็ญ เขตภาษีเจริญ กรุงเทพมหานคร
วิถีหลากศาสนาของ “ชาวจีนยูนนาน” บ้านยาง ต.แม่งอน อ.ฝาง จ.เชียงใหม่