"ลูกหาบ" หัวใจสำคัญแห่งภูกระดึง
หมู่บ้านที่อยู่รอบ ๆ ภูกระดึง หลายหมู่บ้านที่มีอาชีพ "ลูกหาบ" แต่ไม่มีหมู่บ้านใดจะสู้บ้านศรีฐานได้ ผู้ใหญ่ไพจิตร เกตเวียง ผู้ใหญ่บ้านของที่นี่บอกว่า ผู้คนทุกเพศทุกช่วงวัยในหมู่บ้านล้วนเคยเป็นลูกหาบ และเป็นแบบนี้มาเกือบชั่วอายุคนแล้ว
โอเล่ วันที หมวดโคกสูง รองประธาน กลุ่มลูกหาบภูกระดึง เป็นลูกหาบมาเกือบ 20 ปี คนในครอบครัวของเขาล้วนเคยเป็นลูกหาบและยังทำการค้าในพื้นที่ภูกระดึง โอเล่เองหาบทั้งสัมภาระของนักท่องเที่ยว วัตถุดิบในการทำอาหาร เครื่องดื่ม และเชื้อเพลิงให้ร้านค้า รวมไปถึงอุปกรณ์อื่น ๆ ของทางหน่วยงานที่รัฐบาลและเอกชนที่ไปให้บริการบนยอดภูกระดึง เรียกว่าของเบาหรือหนักก็ผ่านมือโอเล่และทีมมาแล้วทั้งนั้น แม้แต่ "ตู้พักสายโทรศัพท์" น้ำหนัก 102 กิโลกรัม ที่ต้องใช้ทีม 4 คน ในการหาบก็ต้องทำ เพราะไม่อย่างนั้นการสื่อสารบนภูกระดึงอาจจะมีปัญหาได้ ในการหาบนั้นทุกคนต้องผ่านการฝึกกันมาแทบทั้งสิ้น เพราะไม่ได้หมายความว่าสิ่งของทุกอย่างจะใช้วิธีหาบเหมือน ๆ กัน อย่างกรณีของตู้พักสายโทรศัพท์นั้น ต้องรู้จังหวะทั้งการเดิน การถ่ายน้ำหนัก และเวลาที่ต้องหยุดพัก เพราะระยะทางตลอด 5.5 กิโลเมตรแรกนั้น มีทั้งที่ลาดชัน ที่ราบ ที่ขรุขระ บางจุดต้องขึ้นบันได หากทีมไม่เข้าใจกัน จะผิดพลาดบาดเจ็บ หรือสัมภาระที่หาบไปจะเสียหาย
ช่วงพีคสุดของอาชีพนี้คือ ตั้งแต่เดือน พฤศจิกายน - มกราคม จะมีนักท่องเที่ยวมาเที่ยวยอดภูกระดึงจำนวนมาก จึงเป็นเวลาทองในการหารายได้ ลูกหาบทุกเพศทุกวัย กว่า 300 คน จะมาพร้อมไม้หาบที่ทำจากไม้ไผ่ ที่ลูกหาบเรียกว่า "ไม้เงินแสน" ที่เรียกอย่างนี้เพราะว่าเป็นไม้ที่ทำรายได้ให้กับตนเองนั้นมากมายเป็นหลักแสน โดยไม้ไผ่ที่ว่านี้จะมาพร้อมกับเบาะรองบ่าเพื่อกันการเสียดสี นอกจากนี้ก็มีเชือกมัดสัมภาระ และกำลังความสามารถในการหาบ บางคนสามารถหาบได้ถึง 90 กิโลกรัมต่อเที่ยว
ราคาค่าบริการหาบสัมภาระ จะแบ่งเป็น 2 ประเภท คือขนของให้กับร้านค้า จะคิดราคา 15 บาทต่อกิโลกรัม และขนสัมภาระให้กับนักท่องเที่ยว จะคิดราคา 30 บาทต่อกิโลกรัม ซึ่งราคานี้เองทำให้ลูกหาบมีรายได้ปีละหลายหมื่นบาท ขึ้นอยู่กับพละกำลังของลูกหาบเอง เด็กนักเรียนที่มีเวลาว่างก็สามารถมาทำอาชีพนี้หาเงินเป็นค่าขนมไปโรงเรียน
นายมานิตย์ ศรีนาม เจ้าหน้าที่อุทยานแห่งชาติภูกระดึง กล่าวว่า นี่คือวิถีชีวิตที่ต้องพึ่งพากัน ไม่ว่าจะเป็นเจ้าหน้าที่อุทยานฯ ร้านค้า และนักท่องเที่ยว ทุกอย่างที่เห็นบนยอดภูกระดึง ล้วนต้องพึ่งพาลูกหาบ พวกเขาคือคนสำคัญ
ติดตามในรายการซีรีส์วิถีคน วันจันทร์ที่ 14 มิถุนายน 2564 เวลา 17.30 - 18.00 น. ทางไทยพีบีเอส รับชมออนไลน์ทาง www.thaipbs.or.th/Live
ซีรีส์วิถีคน
หมอลำขอข้าว อาชีพที่ยังดำรงอยู่ด้วยน้ำใจ
ฉันให้เธอให้...แลกเปลี่ยนสร้างสุข บ้านสระแก้ว ต.สระแก้ว อ.เปือยน้อย จ.ขอนแก่น
หมู่บ้านโบราณ เกาะบาหลี ประเทศอินโดนีเซีย
บุญคุณต้นโหนด อ.สทิงพระ จ.สงขลา
เกลือสินเธาว์ มรดกจากผืนดิน บ้านหนองเทา ต.นาแก อ.คำเขื่อนแก้ว จ.ยโสธร
วิถี "คนเหนือเขื่อน" บ้านอูมฮวม ต.บ้านนา อ.สามเงา จ.ตาก
วิถี "เกษตรและเกลือโบราณ" เกาะบาหลี ประเทศอินโดนีเซีย
"มรดกวัวควาย" บ้านบึง ต.ดอนแรด อ.รัตนบุรี จ.สุรินทร์
“นางหาบ” สืบทอดวิถีบุญ บ้านแสงภา อ.นาแห้ว จ.เลย
วิถี "คนริมน้ำอิรวดี" ประเทศเมียนมา
วิถีคนเก็บเห็ดเผาะ บ้านปลายนาสวน ต.นาสวน อ.ศรีสวัสดิ์ จ.กาญจนบุรี
วิถีคนขายน้ำ บ้านวังน้ำเย็น ต.วังสะพุง อ.วังสะพุง จ.เลย
วิถี "วัวเทียมเกวียน" บ้านป่าหัด ต.ม่วงตึ๊ด อ.ภูเพียง จ.น่าน
วิถีคนเลี้ยงผึ้ง บ้านป่าไผ่ ต.ป่าไผ่ อ.ลี้ จ.ลำพูน
วิถีเรือขนทราย อ.เมือง จ.ปทุมธานี
วิถีคนเกาะกูด อ.เกาะกูด จ.ตราด
วิถี "คนหาปลา" ใน "ป่าพรุโต๊ะแดง"
วิถี "นายฮ้อย" บ้านโตนด ต.ระแงง อ.ศีขรภูมิ จ.สุรินทร์
"ซูเปอร์มาร์เก็ตธรรมชาติบ้านท่าเลน" บ้านท่าเลน ต.เขาทอง อ.เมือง จ.กระบี่
เรื่องเก่าในเมืองใหญ่ ซ.วานิช 1 (สำเพ็ง), ซ.วานิช 2 (ตลาดน้อย) กรุงเทพมหานคร
มรดกห้างนา บ้านป่าแดง อ.เมือง จ.เพชรบูรณ์
วิถี “ทุเรียนลับแล” บ้านผามูบ ต.แม่พูล อ.ลับแล จ.อุตรดิตถ์
“จองพารา” วิถีแห่งความศรัทธา บ้านนาปลาจาด ต.ห้วยผา อ.เมือง จ.แม่ฮ่องสอน
วิถีน้ำ "สายบุรี" บ้านโต๊ะโม๊ะ อ.สุคิริน จ.นราธิวาส
วิถีลูกหาบ หัวใจแห่งภูกระดึง บ้านศรีฐาน อ.ภูกระดึง จ.เลย
วิถีคนตีมีดโบราณ บ้านโนนหล่อ ต.หญ้าปล้อง อ.เมืองศรีสะเกษ จ.ศรีสะเกษ
วิถีคนป่าเมี่ยง บ้านขุนปั๋ง ต.แม่ปั๋ง อ.พร้าว จ.เชียงใหม่
วิถีชุมชนเรือนแพสะแกกรัง จ.อุทัยธานี
วิถีคลองในเมืองกรุง ชุมชนพูนบำเพ็ญ เขตภาษีเจริญ กรุงเทพมหานคร
วิถีหลากศาสนาของ “ชาวจีนยูนนาน” บ้านยาง ต.แม่งอน อ.ฝาง จ.เชียงใหม่
ซีรีส์วิถีคน
หมอลำขอข้าว อาชีพที่ยังดำรงอยู่ด้วยน้ำใจ
ฉันให้เธอให้...แลกเปลี่ยนสร้างสุข บ้านสระแก้ว ต.สระแก้ว อ.เปือยน้อย จ.ขอนแก่น
หมู่บ้านโบราณ เกาะบาหลี ประเทศอินโดนีเซีย
บุญคุณต้นโหนด อ.สทิงพระ จ.สงขลา
เกลือสินเธาว์ มรดกจากผืนดิน บ้านหนองเทา ต.นาแก อ.คำเขื่อนแก้ว จ.ยโสธร
วิถี "คนเหนือเขื่อน" บ้านอูมฮวม ต.บ้านนา อ.สามเงา จ.ตาก
วิถี "เกษตรและเกลือโบราณ" เกาะบาหลี ประเทศอินโดนีเซีย
"มรดกวัวควาย" บ้านบึง ต.ดอนแรด อ.รัตนบุรี จ.สุรินทร์
“นางหาบ” สืบทอดวิถีบุญ บ้านแสงภา อ.นาแห้ว จ.เลย
วิถี "คนริมน้ำอิรวดี" ประเทศเมียนมา
วิถีคนเก็บเห็ดเผาะ บ้านปลายนาสวน ต.นาสวน อ.ศรีสวัสดิ์ จ.กาญจนบุรี
วิถีคนขายน้ำ บ้านวังน้ำเย็น ต.วังสะพุง อ.วังสะพุง จ.เลย
วิถี "วัวเทียมเกวียน" บ้านป่าหัด ต.ม่วงตึ๊ด อ.ภูเพียง จ.น่าน
วิถีคนเลี้ยงผึ้ง บ้านป่าไผ่ ต.ป่าไผ่ อ.ลี้ จ.ลำพูน
วิถีเรือขนทราย อ.เมือง จ.ปทุมธานี
วิถีคนเกาะกูด อ.เกาะกูด จ.ตราด
วิถี "คนหาปลา" ใน "ป่าพรุโต๊ะแดง"
วิถี "นายฮ้อย" บ้านโตนด ต.ระแงง อ.ศีขรภูมิ จ.สุรินทร์
"ซูเปอร์มาร์เก็ตธรรมชาติบ้านท่าเลน" บ้านท่าเลน ต.เขาทอง อ.เมือง จ.กระบี่
เรื่องเก่าในเมืองใหญ่ ซ.วานิช 1 (สำเพ็ง), ซ.วานิช 2 (ตลาดน้อย) กรุงเทพมหานคร
มรดกห้างนา บ้านป่าแดง อ.เมือง จ.เพชรบูรณ์
วิถี “ทุเรียนลับแล” บ้านผามูบ ต.แม่พูล อ.ลับแล จ.อุตรดิตถ์
“จองพารา” วิถีแห่งความศรัทธา บ้านนาปลาจาด ต.ห้วยผา อ.เมือง จ.แม่ฮ่องสอน
วิถีน้ำ "สายบุรี" บ้านโต๊ะโม๊ะ อ.สุคิริน จ.นราธิวาส
วิถีลูกหาบ หัวใจแห่งภูกระดึง บ้านศรีฐาน อ.ภูกระดึง จ.เลย
วิถีคนตีมีดโบราณ บ้านโนนหล่อ ต.หญ้าปล้อง อ.เมืองศรีสะเกษ จ.ศรีสะเกษ
วิถีคนป่าเมี่ยง บ้านขุนปั๋ง ต.แม่ปั๋ง อ.พร้าว จ.เชียงใหม่
วิถีชุมชนเรือนแพสะแกกรัง จ.อุทัยธานี
วิถีคลองในเมืองกรุง ชุมชนพูนบำเพ็ญ เขตภาษีเจริญ กรุงเทพมหานคร
วิถีหลากศาสนาของ “ชาวจีนยูนนาน” บ้านยาง ต.แม่งอน อ.ฝาง จ.เชียงใหม่