ในประวัติศาสตร์สังคมไทย ระบบทาสเป็นส่วนสำคัญของโครงสร้างแรงงาน โดยทาส คือผู้ที่ต้องไปรับใช้นายเงิน มีสถานะเป็นเสมือนสินค้าและแรงงาน สามารถซื้อขายได้ ระบบทาสนี้ไม่ได้มีเฉพาะในสังคมไทยเท่านั้น แต่มีอยู่ในวัฒนธรรมทั่วโลก สังคมไทยโบราณได้แบ่งประเภทของทาสออกเป็น 7 ประเภทหลัก ซึ่งแต่ละประเภทมีที่มาแตกต่างกัน ได้แก่
1. ทาสสินไถ่ เป็นทาสที่เกิดจากการขายตัวเอง หรือบางกรณีบิดามารดาอาจขายลูก หรือสามีขายภรรยาได้ เพื่อแลกกับเงินหรือสิ่งของที่ต้องการ ทาสประเภทนี้มักเกิดจากความจำเป็นทางเศรษฐกิจ
2.ทาสในเรือนเบี้ย คือทาสที่เกิดจากพ่อแม่ที่เป็นทาส เด็กที่เกิดมาจะมีสถานะเป็นทรัพย์สินของนายทาสโดยอัตโนมัติ ไม่มีสิทธิ์ในความเป็นอิสระตั้งแต่เกิด
3.ทาสที่ช่วยเหลือจากโทษทัณฑ์ เป็นคนที่กระทำความผิดและไม่สามารถจ่ายค่าปรับหรือไถ่ตัวเองได้ แต่มีผู้มาจ่ายค่าปรับหรือค่าไถ่แทน ผู้กระทำผิดจึงต้องยอมตัวเป็นทาสของผู้ช่วยเหลือนั้น
4.ทาสท่านให้ เป็นทาสที่ได้รับมาจากการมอบให้จากผู้อื่น อาจเป็นของขวัญ หรือเป็นการแลกเปลี่ยนเพื่อแสดงความสัมพันธ์ระหว่างผู้มีอำนาจ
5.ทาสมรดก คือทาสที่ได้รับมรดกตกทอด เมื่อเจ้านายเสียชีวิต ทาสเหล่านี้จะถูกส่งต่อให้กับทายาทตามกฎมรดก ถือเป็นทรัพย์สินชิ้นหนึ่งของผู้ตาย
6.ทาสที่ช่วยเหลือจากความอดอยาก เป็นผู้ที่ประสบปัญหาความยากจน อดอยาก จนต้องยอมขายตัวเองเพื่อความอยู่รอด โดยหวังว่าจะได้รับการเลี้ยงดูและที่พักอาศัย
7.ทาสที่เป็นเชลย เป็นผู้ที่ถูกจับมาจากสงคราม ถูกบังคับให้ทำงานรับใช้โดยไม่มีทางเลือก เชลยศึกเหล่านี้ถือเป็นทรัพย์สินของผู้ชนะสงคราม
ระบบทาสในสยามได้ถูกยกเลิกอย่างเป็นทางการในสมัยรัชกาลที่ 5 แต่ผลกระทบและร่องรอยของระบบนี้ยังคงมีอิทธิพลต่อสังคมไทยมาจนถึงปัจจุบัน ความเหลื่อมล้ำทางสังคมและชนชั้นที่เราเห็นในปัจจุบันมีรากฐานมาจากระบบดังกล่าวอย่างไร? คนในสมัยนั้นมีวิธีหลุดพ้นจากการเป็นทาสได้หรือไม่? และชีวิตประจำวันของทาสแต่ละประเภทแตกต่างกันอย่างไร? เหล่านี้เป็นคำถามที่ช่วยให้เราเข้าใจรากฐานสังคมไทยในอดีตได้มากขึ้น
????ชม #ละคร #สังข์ทองไม้พลองทองใบ กับการตายของคุณพระ ได้ทาง www.VIPA.me และ www.thaipbs.or.th/TheDeathOfKhunphra
ในประวัติศาสตร์สังคมไทย ระบบทาสเป็นส่วนสำคัญของโครงสร้างแรงงาน โดยทาส คือผู้ที่ต้องไปรับใช้นายเงิน มีสถานะเป็นเสมือนสินค้าและแรงงาน สามารถซื้อขายได้ ระบบทาสนี้ไม่ได้มีเฉพาะในสังคมไทยเท่านั้น แต่มีอยู่ในวัฒนธรรมทั่วโลก สังคมไทยโบราณได้แบ่งประเภทของทาสออกเป็น 7 ประเภทหลัก ซึ่งแต่ละประเภทมีที่มาแตกต่างกัน ได้แก่
1. ทาสสินไถ่ เป็นทาสที่เกิดจากการขายตัวเอง หรือบางกรณีบิดามารดาอาจขายลูก หรือสามีขายภรรยาได้ เพื่อแลกกับเงินหรือสิ่งของที่ต้องการ ทาสประเภทนี้มักเกิดจากความจำเป็นทางเศรษฐกิจ
2.ทาสในเรือนเบี้ย คือทาสที่เกิดจากพ่อแม่ที่เป็นทาส เด็กที่เกิดมาจะมีสถานะเป็นทรัพย์สินของนายทาสโดยอัตโนมัติ ไม่มีสิทธิ์ในความเป็นอิสระตั้งแต่เกิด
3.ทาสที่ช่วยเหลือจากโทษทัณฑ์ เป็นคนที่กระทำความผิดและไม่สามารถจ่ายค่าปรับหรือไถ่ตัวเองได้ แต่มีผู้มาจ่ายค่าปรับหรือค่าไถ่แทน ผู้กระทำผิดจึงต้องยอมตัวเป็นทาสของผู้ช่วยเหลือนั้น
4.ทาสท่านให้ เป็นทาสที่ได้รับมาจากการมอบให้จากผู้อื่น อาจเป็นของขวัญ หรือเป็นการแลกเปลี่ยนเพื่อแสดงความสัมพันธ์ระหว่างผู้มีอำนาจ
5.ทาสมรดก คือทาสที่ได้รับมรดกตกทอด เมื่อเจ้านายเสียชีวิต ทาสเหล่านี้จะถูกส่งต่อให้กับทายาทตามกฎมรดก ถือเป็นทรัพย์สินชิ้นหนึ่งของผู้ตาย
6.ทาสที่ช่วยเหลือจากความอดอยาก เป็นผู้ที่ประสบปัญหาความยากจน อดอยาก จนต้องยอมขายตัวเองเพื่อความอยู่รอด โดยหวังว่าจะได้รับการเลี้ยงดูและที่พักอาศัย
7.ทาสที่เป็นเชลย เป็นผู้ที่ถูกจับมาจากสงคราม ถูกบังคับให้ทำงานรับใช้โดยไม่มีทางเลือก เชลยศึกเหล่านี้ถือเป็นทรัพย์สินของผู้ชนะสงคราม
ระบบทาสในสยามได้ถูกยกเลิกอย่างเป็นทางการในสมัยรัชกาลที่ 5 แต่ผลกระทบและร่องรอยของระบบนี้ยังคงมีอิทธิพลต่อสังคมไทยมาจนถึงปัจจุบัน ความเหลื่อมล้ำทางสังคมและชนชั้นที่เราเห็นในปัจจุบันมีรากฐานมาจากระบบดังกล่าวอย่างไร? คนในสมัยนั้นมีวิธีหลุดพ้นจากการเป็นทาสได้หรือไม่? และชีวิตประจำวันของทาสแต่ละประเภทแตกต่างกันอย่างไร? เหล่านี้เป็นคำถามที่ช่วยให้เราเข้าใจรากฐานสังคมไทยในอดีตได้มากขึ้น
????ชม #ละคร #สังข์ทองไม้พลองทองใบ กับการตายของคุณพระ ได้ทาง www.VIPA.me และ www.thaipbs.or.th/TheDeathOfKhunphra