รวบรวมบทสรุปจากการเดินทางศึกษาชุมชนชาวอามิชทั้ง 3 รัฐ จากนั้นไปสำรวจ Fort Halifax ป้อมปราการเก่าที่สร้างขึ้นเพื่อปกป้องชาวยุโรป ก่อนจะขับข้ามแดนสู่รัฐแมริแลนด์ ดูการทำงานของประตูกั้นน้ำ (ล็อค) ยุคโบราณ ที่ตั้งอยู่บนคลองสายประวัติศาสตร์ ในอุทยานแห่งชาติ Chesapeake and Ohio Canal
เมืองแลนแคสเตอร์ รัฐเพนซิลเวเนีย เป็นดินแดนแห่งแรกในสหรัฐอเมริกาที่บรรพบุรุษชาวอามิชเข้ามาตั้งรกราก เข้าไปเรียนรู้การเลี้ยงปศุสัตว์ โดยเฉพาะความสำคัญของข้าวโพด ซึ่งบางส่วนนำไปผลิตข้าวโพดคั่ว (Popcorn) หนึ่งในขนมยอดนิยมของอเมริกา พร้อมทำความเข้าใจจากวิถีชาวอามิชแบบกลุ่ม Old Order ความเชื่อแบบเก่า ไปสู่กลุ่ม New Order กับความท้าทายที่มีต่อโลกในวันข้างหน้า
วิถีชาวแอมิช เกิดจากการหล่อหลอมวัฒนธรรมของชาวยุโรปหลายชาติ พาสำรวจร่องรอยกลิ่นอายชาวเยอรมันบนถนน Amish Country Byway ก่อนจะไปดูการแสดงนาฬิกานกกาเหว่าที่ใหญ่ที่สุดในโลกที่หมู่บ้าน Sugarcreek ตัวแทนผู้อพยพชาวสวิตเซอร์แลนด์ ก่อนจะขับเข้าเมือง Lancaster ชุมชนชาวดัทช์ พร้อมชิมพายชูฟลายที่ดีที่สุดในอเมริกา
สัมผัสพาหนะที่เป็นเสมือนหน้าบันทึกประวัติศาสตร์ของแต่ละยุค เช่น เกวียนที่ผลิตให้ผู้อพยพในช่วงย้ายถิ่นฐานจากฝั่งตะวันออกสู่ตะวันตก บทบาทของรถทหารในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 ไปจนถึงสุดยอดรถคลาสสิกสไตล์ล้ำยุค ซึ่งได้แรงบันดาลใจมาจากช่วง Space Age หรือการแข่งขันด้านการบินและอวกาศ
ลุยกันต่อในสวนสัตว์แห่งเมือง Omaha ชมการจัดพื้นที่ที่น่าทึ่ง สัตว์ต่าง ๆ อาศัยร่วมกันเหมือนอยู่ในทุ่งหญ้าสะวันนาในทวีปแอฟริกา สวนสัตว์แห่งนี้จึงไม่ใช่แค่สถานที่จัดแสดงสัตว์ แต่ยังเป็นแหล่งปกป้องและขยายพันธุ์สัตว์ ซึ่งมีการวิจัยและโครงการอนุรักษ์ที่เข้มข้น เพื่อช่วยเหลือสัตว์ป่าที่กำลังถูกคุกคามในถิ่นที่อยู่จริงของพวกมัน
ตะลุยสวนสัตว์ Henry Doorly Zoo and Aquarium แห่งเมือง Omaha รัฐเนแบรสกา ที่ได้รับการประกาศให้เป็น "สวนสัตว์ที่ดีที่สุดในโลก” และชมตัวอย่างที่ดีในการดูแลสัตว์ เช่น ชีวิตของกอริลลาในห้องกระจก ที่ได้สัมผัสกับสิ่งแวดล้อมและสภาพอากาศที่แท้จริง จนสามารถสร้างครอบครัวและกลายเป็นกลุ่มสังคมกอริลลาที่ใหญ่ขึ้น
เข้าสู่ดินแดนอาณานิคมขนาดใหญ่ของแพร์รีด็อก สังเกตพฤติกรรมทางสังคมที่น่าสนใจของพวกมัน เช่น การจูบกับศัตรู, การสร้างโพรงและเครือข่ายอุโมงค์ใต้ดิน จากนั้นมุ่งหน้าสู่ Mount Rushmore ภูเขาชื่อดังที่ปรากฏในภาพยนตร์อเมริกันมากมาย ตามหาห้องลับเบื้องหลังใบหน้าประธานาธิบดีทั้งสี่ ที่กลายเป็นภาพสัญลักษณ์หนึ่งของสหรัฐอเมริกา
สำรวจสุสานขนาดใหญ่ของช้างแมมมอธที่ Mammoth Site แหล่งขุดค้นที่ได้ชื่อว่าพบซากฟอสซิลของช้างแมมมอธจํานวนมากที่สุดในโลก โดยเกือบทั้งหมดยังคงแสดงอยู่ในแหล่งกําเนิดดั้งเดิม คือหลุมยุบเก่าแก่ที่ช้างแมมมอธตกลงไป จนกระทั่งมีการขุดพบ ทั้งซากของแมมมอธขนยาว (Woolly Mammoth) และแมมมอธโคลัมเบีย (Columbian Mammoth)
เข้าสู่ภูมิภาค Great Plains ดินแดนแห่งทุ่งหญ้าที่เต็มไปด้วย Hay Bale หรือก้อนหญ้าแห้งมัดกลม ปะปนไปกับวัวดำพันธุ์ Black Angus ซึ่งเป็นพันธุ์วัวดำที่พบมากที่สุดในสหรัฐอเมริกา พร้อมไปสัมผัสกับเมือง Crawford เมืองเล็กๆ ที่ผู้คนยังคงใช้ชีวิตผูกพันกับวิถีคาวบอย ก่อนจะขับรถต่อไปยังเขตสงวนม้าป่า เฝ้าดูพฤติกรรมทางสังคมและการปรับตัวที่น่าทึ่งของม้า
สำรวจแหล่งขุดค้นฟอสซิลไดโนเสาร์ที่มีจำนวนมากที่สุดและคุณภาพดีที่สุดแห่งหนึ่งของโลก ในอุทยาน Dinosaur National Monument และร่วมสร้างประสบการณ์สัมผัสกระดูกไดโนเสาร์ของแท้ ภายใต้ชั้นหินที่มีอายุราว 150 ล้านปี พร้อมชมฟอสซิลไดโนเสาร์สายพันธุ์นักล่า Allosaurus สัตว์กินเนื้อที่ขนาดใหญ่ที่สุด ซึ่งได้ฉายาว่าเป็น ทีเร็กซ์แห่งยุคจูแรสสิก
พาไปสัมผัสกับงาน Powwow หรือเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า Grand Entry โดยมีผู้นำขบวนและนักเต้นที่สวมใส่เครื่องแต่งกายประจำเผ่า เดินตามจังหวะกลองและเสียงเพลง กิจกรรมเหล่านี้เป็นเหมือนการเยียวยาความเจ็บปวดทางจิตใจสำหรับพี่น้องชนพื้นเมือง รวมทั้งเป็นการอุทิศให้กับผู้ล่วงลับที่ถูกพาไปยังโลกแห่งวิญญาณ เพื่อส่งพวกเขาไปสู่สุคติ
มาศึกษาโครงสร้างร่างกายของสัตว์โบราณ ที่บ่งบอกถึงวิวัฒนาการและสภาพแวดล้อมที่พวกมันอาศัยอยู่ อย่าง "ม้าสามกีบ" ซึ่งเป็นบรรพบุรุษของม้าในปัจจุบัน จากนั้นขับรถต่อเข้าสู่ทุ่งเกษตรกรรมสามสี ไปดูการทำงานของอุปกรณ์สำคัญในระบบชลประทาน ซึ่งจ่ายน้ำให้เกษตรกร บนพื้นที่เกือบ 3 ล้านเอเคอร์ในสหรัฐอเมริกา
เดินทางเลียบแม่น้ำโคลัมเบียสายยาว ไปจนถึงแม่น้ำที่ว่ากันว่า เป็นหนึ่งในแม่น้ำที่ "สั้นที่สุดในโลก" ไปศึกษาระบบของเขตสาธารณูปโภคที่ให้บริการไฟฟ้าพลังน้ำ ซึ่งเป็นพลังงานสะอาด การปล่อยก๊าซเรือนกระจกเกือบเป็นศูนย์ และว่ากันว่า มีราคาค่าไฟฟ้าถูกที่สุดในประเทศ
ออกเดินทางไปยังแถบตะวันตกของรัฐวอชิงตัน สัมผัสกับทุ่งดอกลาเวนเดอร์ที่ได้ชื่อว่าเป็น “เมืองหลวงแห่งลาเวนเดอร์ของทวีปอเมริกาเหนือ” ก่อนจะข้ามมายังอีกฝั่งของรัฐ ไปดูแหล่งปลูกเชอร์รีที่ดีที่สุดของประเทศ ตั้งชื่อตามยอดเขาที่สูงที่สุดของรัฐวอชิงตัน นั่นคือ Mount Rainier เป็นเชอร์รีราคาแพงและหายาก แถมยังสด อร่อย เป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวของที่นี่
ลุยสวนผลไม้ท้องถิ่นที่เมือง Hood River รัฐออริกอน สหรัฐอเมริกา ดินแดนที่ได้ชื่อว่า เป็นตัวอย่างความสำเร็จของการทำ Agri-Tourism หรือการท่องเที่ยวเชิงเกษตร โดยเน้นให้ผู้คนได้เรียนรู้เรื่องพืชผล สวนไร่นา รวมถึงวิถีชีวิตของเกษตรกร พร้อมตามไปชิมแยมสูตรพิเศษ ที่นำผัก ผลไม้ และพริก มาผสมผสานกันจนได้รสชาติที่ลงตัว
ตามติดชีวิตทรหดของ "เฮอร์แมน" ปลาสเตอร์เจียนขาวที่โด่งดังที่สุดของรัฐออริกอน สหรัฐอเมริกา เป็นหนึ่งในสัตว์น้ำท้องถิ่นของแม่น้ำโคลัมเบียที่เสี่ยงจะสูญพันธุ์ เช่นเดียวกับปลาแซลมอน ที่เคยถูกจับไปทำปลากระป๋องจนแทบไม่เหลือลูกหลานไว้ให้เติบโต มนุษย์จึงต้องช่วยสร้างเครื่องมือให้พวกมันได้ว่ายทวนน้ำกลับมาวางไข่ให้ได้ ติดตามได้ในรายการ A Life on the Road ถนน คน ชีวิต ตอน ปลายักษ์โบราณใต้แม่น้ำโคลัมเบีย วันอาทิตย์ที่ 3 ธันวาคม 2566 เวลา 11.00 - 11.30 น. ทางไทยพีบีเอส หรือรับชมสดผ่านทีวีออนไลน์ทาง www.thaipbs.or.th/Live