สิทธิในที่ดินทำกิน คือ ชีวิตและลมหายใจของคนจนและคนชายขอบ แต่ผืนแผ่นดินตั้งแต่ยอดดอยสูงไปจนถึงในเกาะแก่งในภาคใต้ ถูกประกาศเป็นเขตพื้นที่อนุรักษ์ที่ครอบครองโดยรัฐ ทั้งป่าสงวนฯ อุทยานฯ เขตรักษาพันธุ์ฯ ซึ่งทับซ้อนที่ดินทำกินดั้งเดิมของชุมชน กลายเป็นปัญหาความขัดแย้งเรื้อรังที่รุนแรงขึ้นตามลำดับ