ในชีวิตการทำงานกับเหล่าช้างของฉัน ฉันได้เห็นสิ่งที่โดดเด่นแสนพิเศษทั้งในประเทศไทยและทั่วโลก ทั้งนี้ มีเรื่องราวหนึ่งที่โดดเด่นที่สุด นั่นคือ เรื่องราวของทีน่า เมื่อดิฉันได้พบทีน่าเป็นครั้งแรก เธอกำลังรับโทษจำคุกตลอดชีวิตในคอกขังแยกเดี่ยว ณ สวนสัตว์เกรทเทอร์แวนคูเวอร์ ช้างวัย 33 ปีเชือกนี้ ลืมตาดูโลกในสถานกักขัง และใช้ชีวิตส่วนใหญ่ของเธออย่างเดียวดายในคอกที่คับแคบและแห้งแล้ง
ในฐานะผู้ร่วมก่อตั้งสถานเลี้ยงช้าง The Elephant Sanctuary ซึ่งเป็นสถานที่พักพิง ในลักษณะถิ่นที่อยู่อาศัยตามธรรมชาติ สำหรับช้างจากสถานกักขัง ในสหรัฐอเมริกา ฉันสามารถยืนยันกับท่านได้ว่า ช้างปรารถนามิตรภาพและอิสรภาพ มากเท่าๆ กับตัวท่านและดิฉัน
สำหรับช้างแล้ว ครอบครัวเป็นทุกสิ่งทุกอย่าง การเกิด คือ การเฉลิมฉลองอันปีติสุข และความตาย คือ ความคร่ำครวญอาลัย ช้างวัยโตเต็มวัยแบ่งปันข่าวสาร และคอยให้ความช่วยเหลือช้างวัยเยาว์ในขณะที่เล่นสนุกกัน ด้วยความระแวดระวัง ช้างเพศเมียอยู่เคียงข้างแม่ของพวกเธอตลอดทั้งชีวิต
ทีน่าลืมตาดูโลกภายในโครงการผสมพันธุ์สัตว์ในสถานกักขัง ในขณะที่ยังเป็นเพียงทารก เธอถูกพรากไปจากแม่และถูกขายให้กับสวนสัตว์ เมื่อดิฉันได้พบกับเธอ การถูกกักขังได้ส่งผลร้ายแรงกับเธอ ทั้งนี้ การขาดการออกกำลังกาย อาหารที่ไม่เหมาะสม และ หลายปีที่ต้องยืนอยู่บนพื้นผิวที่แข็งไม่เป็นธรรมชาติ ทำให้ร่างกายเธอพัฒนาโรคไขข้ออักเสบและโรคติดเชื้อของกระดูก ซึ่งเป็นโรคเท้าชนิดหนึ่งที่รักษาไม่หาย ซึ่งได้ทำลายความมีชีวิตชีวาของเธอจนหมดสิ้น
แต่เป็นเรื่องน่ายินดีที่ เจ้าหน้าที่สวนสัตว์ตระหนักได้ว่าทีน่าควรได้มีชีวิตที่ดีกว่านี้ และผลักดันให้ทีน่าได้เกษียณอายุ ณ The Elephant Sanctuary ทั้งนี้ ในเดือนสิงหาคม 2546 สถานเลี้ยงช้างดังกล่าวรับเธอไว้ในความดูแลร่วมกับครอบครัวพี่สาวน้องสาว 6 เชือก รวมไปถึง วิงกี้จากพม่า และ ซิสซี่จากศรีลังกา ท้ายที่สุดทีน่าก็มีโขลงเป็นของตัวเอง
ช้างมีความสามารถอันน่าทึ่งในการสร้างครอบครัวใหม่ร่วมกับผู้ได้รับการช่วยชีวิตจากสถานกักขัง ทาร่าแสนขี้เล่นได้กลายเป็นหนึ่งในเพื่อนสนิทที่สุดของทีน่า ซิสซี่ทผู้พกยางรถยนต์มาติดตัวไว้ตลอดเวลา ราวกับเป็นยามป้องกันภัยประจำตัว ใช้เวลาร่วมกับทีน่าเป็นกิจวัตร โดยเฉพาะในเวลากลางคืนเมื่อซิสซี่และวิงกี้เดินกลับไปนอนยังโรงนา ส่วนวิงกี้ผู้ที่กำลังทุกข์ทรมานจากอาการผิดปกติที่เกิดหลังความเครียดสะเทือนใจ มักจะใช้เวลาร่วมกับทีน่าใต้ต้นโอ๊คที่เธอโปรดปราน
บุคลิกภาพอันดึงดูดราวแม่เหล็กของทีน่าได้ขโมยใจของผู้ดูแลเธอ ซึ่งทั้งหมดได้พัฒนาความผูกพันอันลึกซึ้งกับเธอ พวกเรามองดูด้วยความเพลิดเพลินในขณะที่เธอเปลี่ยนทิศทางไปยังป่า ใช้งวงตบผีเสื้อ และ เล่นสนุกอย่างกระตือรือร้นกับกลองพลาสติก 190 ลิตรที่แขวนบนต้นโอ๊คยักษ์ใหญ่ เธอร้องเสียงแหลมไม่หยุดหย่อน และเรามักพบตัวเองกำลังร้องเพลงร่วมไปกับเธอเมื่อเธอปล่อยเพลงออกมา
เราทำงานหนักเพื่อรักษาเท้าของเธอ โดยดูแลเธอด้วยการมองโลกในแง่บวกที่เต็มไปด้วยความระแวดระวังภัย ทัศนคติบวกและความตั้งใจอันแน่วแน่ของเธอที่จะมีชีวิตอยู่รอดนั้น ช่างเป็นแรงบันดาลใจให้แก่เราทุกคน
ในไม่ช้าทีน่าก็ได้กลายเป็นที่รักของผู้ชมวีดิโอถ่ายทอดสดยามค่ำคืนทางอินเตอร์เน็ต ผ่านกล้องที่ติดไว้ แฟนๆ เข้ามาชมในขณะที่ทีน่าเอร็ดอร่อยกับอาหารค่ำในขณะที่กำลังได้รับการดูแลรักษาเท้าประจำค่ำคืน และทุกคนล้วนตื่นเต้นไปกับเธอด้วยเมื่อหลังจากแช่เท้า ของเล่นอันเป็นที่เบิกบานใจถูกใส่จนเต็มด้วยของอร่อยที่เธอโปรดปราน นั่นคือ องุ่นแดง
จากนั้นใน พ.ศ.2547 เราได้เฝ้ามองด้วยความห่วงใยเมื่อทีน่ามีสุขภาพที่แย่ลง ทั้งนี้ โรคกระดูกติดเชื้อของเธอได้ไปถึงจุดอันตราย และการจัดการกับความเจ็บปวดให้เธอกลายเป็นเรื่องยากเข็ญ 1 สัปดาห์ต่อมาในวันที่ 21 กรกฎาคม ฉันเฝ้าดูทีน่าด้วยความสิ้นหวังในขณะที่เธอได้ล้มตัวลงนอนบนพื้นโรงนาเป็นครั้งแรกหลังจากการมาถึงสถานที่แห่งนี้ ฉันรู้ว่านี่มีความหมายว่าอย่างไร ฉันอดกลั้นไว้ไม่ได้และวิงวอนเธอให้ยังมีชีวิตอยู่ แต่เธอเพียงมองมาที่ฉันด้วยความอ่อนโยนแบบทีน่า แล้วฉันก็รู้ว่าเธอได้ตัดสินใจแล้ว เธอหลับตาลงอย่างเงียบสงบและจากไปด้วยสันติ ท่ามกลางการล้อมรอบของครอบครัวมนุษย์และช้างของเธอ
ความเศร้าโศกของเราปกคลุมสถานเลี้ยงช้างดังเช่นเมฆทึบ การจากไปของทีน่าอย่างกะทันหันทำให้เราเต็มไปด้วยความโศกเศร้าที่ไม่อาจปลอบประโลมได้ และคำถามที่ไม่ได้รับคำตอบ การชันสูตรศพบ่งชี้ว่าปัญหาทางหัวใจ ซึ่งเป็นไปได้สูงว่ามาจากความบกพร่องทางพันธุกรรม เป็นสาเหตุของการตายของเธอ แต่นั่นก็ไม่เบี่ยงเบนความคิดเราไปได้ว่า 2 ทศวรรษที่เธอมีอาการติดเชื้อในกระดูกทำให้เธอเจ็บปวดมาตลอดชีวิต
เมื่อพวกเราเพื่อนมนุษย์กำลังชุลมุนกับการหาวิธีฝังทีน่า เหล่าคู่หูจากโขลงของเธอได้แสดงความไว้อาลัยเบื้องหน้าร่างไร้ชีวิตของเธอ ทาร่าเป็นเชือกแรกที่ได้ก้าวเข้ามาจากถิ่นอาศัยเพื่อเยี่ยมทีน่า ซิสซี่และวิงกี้ ซึ่งเคยเป็นเพื่อนสนิทที่สุดของเธอ ใช้เวลาทั้งคืนและทั้งวันต่อมาในการยืนอย่างเงียบสงบเคียงข้างเพื่อนผู้ลาลับไป ความหดหู่แสดงออกมาได้ชัดเมื่อวิงกี้ผลักและกระทุ้งทีน่าเหมือนพยายามจะปลุกเธอให้ตื่นขึ้น และในขณะที่ทีน่ากำลังถูกฝัง วิงกี้และทาร่ายืนอยู่ริมหลุมฝังศพโดยไม่เต็มใจให้รถแทรกเตอร์ฝังกลบร่างของทีน่า
ความสะเทือนใจของช้างทั้งหลายช่างน่าสงสารจับใจ ทาร่าไม่หยุดจับมือของฉันและเดินนำไปยังทีน่า ด้วยท่าทางที่บ่งบอกให้ “ไปพาเธอมาหา” ทั้ง 3 สาวใช้เวลาช่วงเย็นและวันต่อมา ณ หลุมศพ ก่อนลาจาก ซิสซี่วางยางรถยนต์ที่เธอรักหนักหนาลงบนหลุมศพของทีน่าเสมือนเป็นพวงหรีด
ทีน่าเป็นตัวแทนของความรักและความเมตตา และฉันรู้สึกได้รับพรที่ได้รู้จักและรักเธอ การได้เฝ้ามองเธอประสบความเบิกบานใจเพราะมีอิสรภาพและมิตรภาพนั้น ช่างเป็นการเฝ้ามองอันตื้นตันใจ
ฉันจำได้ถึงครั้งแรกที่ทีน่าออกจากโรงนาเข้าไปสู่โลกแห่งต้นไม้และพืชพรรณ เธอใช้เท้าที่ปวดเมื่อยเป็นพลั่วตักเนินดินและสะบัดใส่หลังของเธอ เธอใช้เวลานานนับหลายชั่วโมงใต้ร่มเงาของป่า ดื่มด่ำกับธรรมชาติ และลิ้มรสบ้านใหม่ของเธอ ส่วน ณ โรงนา เธอทำให้ทั้งโรงอบอวลไปด้วยความสงบเงียบ ในขณะที่เธอกำลังเคี้ยวแขนงไม้ไผ่ที่ตัดมาสดๆ กร้วมๆ ช่างดูเหมือนเธออยู่ห่างไกลไปหลายกิโลเมตร ดังเช่นกำลังอยู่ในความฝัน
ไม่ต่างอะไรกับ "ทีน่า มาลี" ช้างผู้เดียวดายในสวนสัตว์มะนิลา ก็ควรต้องได้มีอิสรภาพและครอบครัว มาลีมีชีวิตอยู่ในคอกที่กักขังเธอไว้โดดเดี่ยวมานานมากเกินพอแล้ว ไม่มีสิ่งใดที่จะทำให้มาลีมีความสุขมากไปกว่าการได้ใช้ชีวิต 30 กว่าปีที่เหลืออยู่ในฐานะส่วนหนึ่งของโขลง
ทั้งนี้ มาลีมีโอกาสได้รับชีวิตใหม่แล้ว โดยประธานาธิบดีเบนนิกโน อาคิโนที่ 3 ได้ออกคำบัญชาที่ระบุว่าสุขภาพของมาลีควรได้รับการประเมิน และควรต้องมีการพิจารณาให้เธอได้รับการเคลื่อนย้าย องค์กรประชาชนเพื่อการปฏิบัติต่อสัตว์อย่างมีจริยธรรม (พีต้า) ได้เสนอสนับสนุนค่าใช้จ่ายที่เกี่ยวข้องทั้งหมด และเสนอรับภาระของการเคลื่อนย้ายมาลีไปยังสถานเลี้ยงช้างธรรมชาติทางภาคเหนือของประเทศไทย ซึ่งเชี่ยวชาญในด้านการฟื้นฟูช้างเอเชีย สถานเลี้ยงช้างธรรมชาติแห่งนี้สามารถมอบทุกสิ่งให้กับมาลี ที่สวนสัตว์มะนิลาไม่สามารถมอบให้ได้ นั่นคือ พื้นที่กว้างใหญ่หลายตารางกิโลเมตรให้เดินท่องเที่ยง การดูแลโดยผู้เชี่ยวชาญ และที่สำคัญที่สุด เพื่อนเป็นของตัวเองเป็นครั้งแรก
สำหรับ แครอล บั๊กลีย์ เป็นผู้ก่อตั้ง ประธาน และ ผู้บริหารระดับสูง ของ องค์กรช่วยเหลือช้างนานาชาติ (Elephant Aid International) ช่วยชีวิตและฟืนฟูสุขภาพช้างที่ต้องได้รับการช่วยเหลือทั่วโลก ทั้งมอบการดูแลรักษาเชิงปฏิบัติ และการฝึกที่มีความเมตตาเป็นที่ตั้ง ให้กับช้างเหล่านั้น