เสียงเพลงออกพราน ขับกล่อมผสานกันลงตัว ตามจังหวะของปี่นอก ตัดกับเสียง ทับ กลอง โหม่ง บอกว่าถึงเวลาโชว์รำมโนราห์ ศิลปะการแสดงโบราณชาวใต้
เด็กน้อย ใส่โจงกระเบนสีแดง สวมหน้ากากหน้าพราน ชี้นิ้วย่างกราย ตามจังหวะดนตรีที่เร้าใจ แม้จะดูเก้ๆ กังๆ ตามประสาเด็ก แต่ก็เรียกรอยยิ้มกับแขกที่มารอชม
ส่วนหลังฉากแสดง นักแสดง 6 ชีวิต หลังจากผ่านการไหว้ครู ต่างช่วยกันแต่งหน้า ทำผมสวมชุดมโนราห์ที่ทำจากลูกปัด สีสันสดใส ตัดกับหน้าตาที่แต่งเข้ม พร้อมโชว์การแสดงชุดคล้องหงส์
![](https://news.thaipbs.or.th/media/TSNBg3wSBdng7ijM75QDzU6gXdAmXMrK8Oo2mHF64KS.jpg)
หลงรักมโนราห์ ตั้งแต่เด็ก ชื่นชอบการแต่งตัว ท่ารำ เอกลักษณ์ของชุด เครื่องประดับลูกปัด งานฝีมือเท่านั้นกว่าจะร้อยลูกปัดแต่ละเม็ด ต้องใช้ความปราณีตมาก
นายศุภวัฒน์ สิริรักษ์ เยาวชนบ้านนาโยง จ.ตรังลูกหลานเชื้อสายครูมโนราห์ ถ่ายทอดเรื่องราว ความประทับใจ หลังเขาได้รับการฝึกฝนมานานกว่า 6 ปี รำโนรามา 6 ปีตั้งแต่ ม.1 จนจบ ม.6 ส่วนหนึ่งเพราะความชอบส่วนตัว และที่บ้านมีเชื้อสายมโนราห์ ไปดูตั้งแต่เด็กมีความชอบ อยากใส่ชุด พอได้ใส่ก็เป็นความชอบส่วนตัว จึงได้ฝึกจนได้แสดงมาจนถึงตอนนี้จนได้ออกแสดงรำมโนราห์ในระดับจังหวัดมาหลายเวที
![](https://news.thaipbs.or.th/media/BRpLwT0TYaGXOF4tXhaaTx8dnq3wibxmkGbsBzhBhOdGV.jpg)
หากถามถึงเสน่ห์ที่แตกต่างของการรำมโนราห์ ศุภวัฒน์ บอกว่ามโนราห์เมืองตรัง เวลาตีท่า ถ้อยคำ จะมีลูกไม้ 3 เป็นท่าเอกลักษณ์แล้วแต่คณะนักแสดงที่จะมีท่าเอกลักษณ์ของตัวเอง เขาบอกว่า รำมโนราห์แตกต่างจากนาฎศิลป์แขนงอื่นๆ จะมีลูกปัดที่ต้องร้อยด้วยมือเท่านั้น กว่าจะเป็นชุดหนึ่งชุดต้องทำจากมือที่ปราณีต
ที่บ้านมีหิ้งบูชามโนราห์ เมื่อก่อนที่สืบตายายโนรา เป็นคณะมโนราห์ แต่พอยุคสมัยเปลี่ยนไม่ได้สืบทอด กระทั่งสุดท้ายก็มาเป็นผม เรียกว่าถ้ามีเชื้อสายต้องสืบทอด ถ้าไม่รับเหมือนให้สิ่งที่ดีงามเราไม่รับ ก็ไม่ดี แต่ส่วนตัวก็สืบทอดและยังต้องการสืบสานมโนราห์ไม่ให้สูญหาย
ผมดิ้นรน รำมโนราห์ ที่โน่นที่นี่ เพราะต่อไปอยากให้ลูกหลานสืบทอดตรงนี้ ที่เราสืบทอดมานับ 100 ปี ตั้งแต่บรรพบุรุษ อยากให้วัฒนธรรมที่ดีงาม ไม่ใช่แค่โนราห์แต่ ทุกวัฒนธรรมของทุกภาค ไม่ให้สูญหาย
![](https://news.thaipbs.or.th/media/TSNBg3wSBdng7ijM75QDzU6gXdAmXMlMriOXOinGSSH.jpg)
มาแต่ตรัง ไม่หนังก็โนรา
ตรัง เป็นจังหวัดหนึ่งในภาคใต้ที่มีคณะมโนราห์มาก และมีประวัติศาสตร์ยาวนานกว่า 100 ปี จนมีวลีที่คนต่างจังหวัดมักพูดถึงชาวตรังว่า "มาแต่ตรัง ไม่หนังก็โนรา” บรมครูโนราตรังมีชื่อเสียงโด่งดังเป็นที่รู้จักหลายท่าน อาทิ ขุนศรัทธาใจภักดิ์ (โนราศรีเงิน) โนราเติม อ๋องเซ่ง และโนราแป้นเครื่องงาม
“มโนราห์หรือโนรา” เป็นศิลปะการแสดงพื้นเมืองเฉพาะของภาคใต้ เป็นศาสตร์การแสดงชั้นสูง และมีบทบาทต่อวิถีคนใต้เป็นอย่างมาก คนที่รำโนราเป็นต้องเก่ง มีความสามารถรอบด้าน และไม่ใช่ทุกคนที่จะเป็นโนราได้ เพราะโนรา คือคนที่ถูกเลือกจากสิ่งศักดิ์สิทธิ์ คือ ครูหมอโนรา สมัยก่อนโนราเป็นอาชีพที่มีเกียรติและศักด์ศรี ไปที่ไหนมีแต่คนต้อนรับเสมือนหนึ่งเป็นขุนนาง ข้าหลวง เนื่องจากผู้ที่เป็นโนรา นอกจากจะสร้างรายได้แล้วยังได้รับการเชิดหน้าชูตามีผู้คนนับถืออย่างกว้างขวาง
![](https://news.thaipbs.or.th/media/BRpLwT0TYaGXOF4tXhaaTx8dnq3wibxmbTZYjrE6WBQPv.jpg)
ก่อนหน้านี้ในปี 2547 ศูนย์ประสานงานวิจัยเพื่อท้องถิ่นจังหวัดตรัง ภายใต้การสนับสนุนของสำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.)ได้สนับสนุน โครงการวิจัยแนวทางการสืบสานศิลปะพื้นบ้านมโนราห์โคกสะบ้า ซึ่งเป็นตำบลที่มีคณะมโนราห์มากที่สุดใน อ.นาโยง คือ มีมากถึง 9 คณะ
ผลการวิจัยในครั้งนั้น ทำให้โนราโคกสะบ้าได้รับความสนใจจากคนในชุมชนและบุคคลภายนอกอย่างกว้างขวาง เป็นยุคสมัยที่ผู้คนกลับมานิยมโนรากันอีกครั้ง ทำให้มีคณะมโนราห์ในตำบลเพิ่มมากขึ้น เกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกันระหว่างมโนราห์ต่างคณะ เกิดการยอมรับซึ่งกัน
![](https://news.thaipbs.or.th/media/TSNBg3wSBdng7ijM75QDzU6gXdAmXMphscEGdFxLCiD.jpg)
จากที่ในอดีตโนรา มักประชันโรงกันอยู่เสมอ หลายคณะจึงเป็นคู่แข่งทางศิลปวัฒนธรรม การแสดงบางอย่างต้องใช้พิธีกรรมและอย่างอื่นควบคู่ จึงไม่ต้องการเปิดเผย แต่เมื่อได้เข้าสู่กระบวนการวิจัย ทำให้มีการแลกเปลี่ยนความรู้ระหว่างกัน ยอมรับความแตกต่าง และนับถือซึ่งกัน ในฐานะลูกหลานครูหมอโนราสายเดียวกัน และผลักดันสู่หลักสูตรของโรงเรียน เกิดเป็นแหล่งเรียนรู้บ้านมโนราห์โคกสะบ้า เป็นที่ศึกษาเรียนรู้ให้กับเด็กเยาวชนและบุคคลภายนอก ทั้งหมดถือเป็นปรากฏการณ์ใหม่ที่เกิดขึ้นจากงานวิจัย ทำให้โครงการฯได้รับคัดเลือกเป็นโครงการวิจัยเด่นของ สกว.ในปี 2549
![](https://news.thaipbs.or.th/media/TSNBg3wSBdng7ijM75QDzU6gXdAmXMphscEGdFxLCiD.jpg)
ฝึกเยาวชน ตั้งแต่อนุบาล สานต่อศิลปะ
ครูราตรี หัสชัย นักวิจัยบ้านมโนราห์ อ.นาโยง จ.ตรัง บอกว่า รวบรวมองค์ความรู้เกี่ยวกับคณะมโนราห์ใน อ.นาโยง จ.ตรัง โดยเก็บบันทึกข้อมูลคณะมโนราห์ทั้งหมดในอำเภอนาโยง พบว่ามีจำนวน 21 คณะ กระจายอยู่ทุกตำบล แบ่งเป็นคณะมโนราห์โบราณ 20 คณะ และคณะมโนราห์แบบประยุกต์ หรือการแสดงมโนราห์ควบคู่กับวงดนตรีลูกทุ่ง 1 คณะ การเก็บและบันทึกข้อมูลใช้วิธีการสัมภาษณ์ ดูการแสดงจริง และสัมภาษณ์นักแสดง ครูโนรา
ครูราตรี บอกว่า นักศึกษา กศน.ที่ร่วมเป็นทีมวิจัยที่เข้ามาร่วมโครงการยังได้หัดรำมโนราห์ จนสามารถออกแสดงตามงานต่างๆได้ เป็นความสามารถพิเศษ สร้างรายได้เลี้ยงตัวเอง ใช้เวลาว่างให้เกิดประ โยชน์ และเป็นส่วนหนึ่งในการสืบทอดศิลปะมโนราห์
นอกจากนี้ครูราตรี บอกอีกว่า บทแสดงเรากำหนดไม่ได้ว่าอันไหนจะดีสุด ในงานพิธีกรรมจะทำตามขนบ แต่อย่างรำโชว์ เราจะคัดนักแสดง เช่น การแสดงคล้องหงส์ ถ้าไปออกงาน รำ 12 ท่า และเล่นบทตามกลอน บทโบราณ เช่น ท่าปฐม และถ้าผู้แสดงเก่งขับกลอนสดได้ ก็จะเล่นกลอนสด และขับโต้กันระหว่างคน 2 คน
![](https://news.thaipbs.or.th/media/TSNBg3wSBdng7ijM75QDzU6gXdAmXMhBvdZz7SQNVF1.jpg)
ครูราตรี บอกว่า เราหาความรู้มาแล้วถ้าเอาวางไว้ไม่ได้เกิดประโยชน์ และอยากมาถ่ายทอดให้เด็ก เช่น การร้อยลูกปัด และมาสอนเด็กในโรงเรียน สอนให้เขาสืบสาน แต่สมัยก่อนพาตาย คือตายไปกับตัว พอเราได้ศึกษามา จึงอยากให้ศิลปะโบราณนี้ยังอยู่ต่อไป
ข้อค้นพบสำคัญคือสำหรับคนนาโยงโนรา มิได้เป็นเพียงการแสดง หากแต่เป็นสัญลักษณ์ เป็นสื่อกลาง ระหว่าง ครูหมอโนรา กับเจ้าของบ้านหรือลูกหลานที่มีเชื้อสายโนรา ครูหมอโนราเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ประจำบ้าน เป็นที่ยึดเหนี่ยวจิตใจ เป็นที่พึ่ง เป็นศูนย์กลางในการรวมพลังของผู้คน ที่เกิดสำนึกร่วมของ ความเป็นพวกเดียวกัน เรียกได้ว่าเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่มีอิทธิพลต่อความเชื่อ ความศรัทธา เกี่ยวพันกับวิถีชีวิตตั้งแต่เกิดจนตาย
ในครอบครัวต้องมีการสืบทอดศิลปะการรำมโนราห์มายังรุ่นรุ่นหลาน แม้ว่ายุคสมัยจะเปลี่ยนไป แต่เชื่อว่าโนรานาโยงจะยังคงความเข้มขลังไว้ ตามเอกลักษณ์โบราณ และดำรงอยู่ท่ามกลางความเปลี่ยนแปลงได้อย่างสง่างาม
สิ่งที่อยากเห็นคือ ไม่ต้องการให้ศิลปะมโนราห์สูญหาย ถ้าไม่มีคนมาสืบทอด ก็จะสูญหาย งานวิจัย เราก็จบตรงนี้ ตั้งธงไว้ว่าบ้านมโนหรา์ จะเป็นเป็นแหล่งท่องเที่ยวทางวัฒนธรรม โดยเฉพาะการแสดงมโนราห์ ต้องการให้เด็กที่ไม่มีงานทำ อยู่นอกโรงเรียนดึงเข้ามาอยู่ตรงนี้ ชุมชนมาขายของ ลูกหลานมาเล่นโนราห์ จะมีรายได้ ใครๆก็นำเงินมาที่ชุมชน
![](https://news.thaipbs.or.th/media/TSNBg3wSBdng7ijM75QDzU6gXdAmXMiwbxOEEGyzPZn.jpg)
![](https://news.thaipbs.or.th/media/TSNBg3wSBdng7ijM75QDzU6gXdAmXMfOlDp5iEkxNGy.jpg)
![](https://news.thaipbs.or.th/media/BRpLwT0TYaGXOF4tXhaaTx8dnq3wibxmqZvxrejTqChEx.jpg)
![](https://news.thaipbs.or.th/media/BRpLwT0TYaGXOF4tXhaaTx8dnq3wibxmby0lCbk0bV9Dz.jpg)
![](https://news.thaipbs.or.th/media/BRpLwT0TYaGXOF4tXhaaTx8dnq3wibxmeThYofdZALq1g.jpg)