โค้งสุดท้าย! ”เมืองโบราณศรีเทพ” ก่อนขึ้นมรดกโลกทางวัฒนธรรมแห่งใหม่

ไม่น่าเชื่อว่าจะหาจนเจอ นี่คือภาพก่อนการค้นพบของ "อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ" จ.เพชรบูรณ์" ที่ถูกซ่อนเอาไว้มานานกว่า 1,700 ปี ที่กำลังจะได้ขึ้นเป็นมรดกโลกจาก UNESCO

ส่วนภาพนี้คือ เขาคลังนอก สันนิษฐานว่าเป็นศาสนสถานขนาดใหญ่ รองจากอินเดียกรมศิลปากร ได้ใช้เวลาในการขุดแต่งบูรณะและศึกษาเป็นช่วงเวลายาวนานหลายสิบปี พบโครงสร้างภายใน และได้ทำการขุดเอาดินที่ทับถมออกปรากฏเป็นโบราณสถานที่มีสภาพค่อนข้างสมบูรณ์และมีขนาดใหญ่กว่าโบราณสถานอื่นๆ ที่อยู่ร่วมสมัยกันอย่างที่ไม่เคยปรากฏมาก่อนในประเทศไทย

เขาคลังนอก สันนิษฐานว่าเป็นศาสนสถานขนาดใหญ่ รองจากอินเดียกรมศิลปากร

ก่อนจะนำข้อมูลเสนอให้กับองค์การศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (ยูเนสโก) พิจารณาขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลก และในที่สุดประเทศไทยได้เสนอ ให้เป็นแหล่งมรดกโลกทางวัฒนธรรมแห่งใหม่ ในชื่อ “เมืองโบราณศรีเทพ” โดยจะได้มีการประกาศอย่างเป็นทางการในเดือนก.ย.นี้  

ล่าสุดการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) ได้จัดงานมหัศจรรย์ แสงสี ณ ศรีเทพ เพื่อกระตุ้นการท่องเที่ยว ณ ศรีเทพสู่มรดกโลก THE MAGICAL SI THEP to World Heritage” กระตุ้นการท่องเที่ยวพร้อมเสริมแรงหนุนอุทยานประวัติศาสตร์ “ศรีเทพ” สู่มรดกโลก

นักท่องเที่ยวแต่งกายย้อนยุคชมเมืองโบราณศรีเทพ

นักเที่ยวหลายคน อยากร่วมย้อนประวัติศาสตร์แต่งกายย้อนยุคสวมชุดไทย ถ่ายรูปกับเขาคลังนอก หลายคนบอกว่า ไม่อยากให้ไทยพลาด อยากให้เมืองศรีเทพเป็นมรดกโลกแห่งที่ 7 ของไทย

โดยเฉพาะชาวศรีเทพเอง ที่บอกว่าแทบไม่น่าเชื่อที่ภูเขากลางหมู่บ้านจะกลายเป็นศาสนสถานขนาดใหญ่ในปัจจุบันนี้

นักท่องเที่ยวชมเมืองโบราณศรีเทพ ก่อนขึ้นทะเบียนมรดกโลกในเดือนก.ย.

ก่อนหน้านี้ชาวบ้านที่อาศัยอยู่ในเขตโบราณสถาน มีความกังวลใจว่าทำให้สามารถใช้พื้นที่ได้ ล่าสุด นางคำพัน คำศรี นายก อบต.นาสนุ่น อ.ศรีเทพ จ.เพชรบูร บอกว่า ใครที่มีเอกสารสิทธิสามารถที่จะทำธุรกรรมต่างๆได้ แต่หากจะก่อสร้างอะไร ก็ต้องขอความเห็นชอบจากกรมศิลปกรก่อน

ส่วนใครที่ไม่มีเอกสารสิทธิ ก็ห้ามกระทำการใดๆ เนื่องจากว่าในพื้นที่ใกล้เคียงอาจจะมีโบราณวัตถุหลงเหลืออยู่

ขณะที่คณะกรรมการติดตามทวงคืนโบราณวัตถุไทย ระบุว่า ขณะนี้ โบราณวัตถุจากเมืองโบราณศรีเทพ ที่ถูกลักลอบขนย้ายออกไป มีประมาณ 7-8 ชิ้นด้วยกันที่กำลังเสนอเข้าสู่คณะกรรมการชุดใหญ่ เพื่อเร่งทวงคืนจากพิพิธภัณฑ์ต่างๆในสหรัฐอเมริกา นอกจากนี้ยังเสนอให้มีการทวงคืนกลับนักสะสมของเก่าที่อยู่ภายในประเทศไทยด้วย

อ่านข่าว “ดร.พชรพร” กับเทคโนโลยี “ไลดาร์” ค้นหาอดีตที่ “เมืองโบราณศรีเทพ

ข้อกังวลชาวบ้าน หากศรีเทพเป็นมรดกโลก

นี่เป็นแผนที่เมืองโบราณศรีเทพ บริเวณอุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพที่รัฐบาลไทยเสนอต่อยูเนสโก ให้พิจารณาเป็นมรดกโลกทางวัฒนธรรมเมื่อเดือนก.พ. 2564

มีการตั้งข้อสังเกตว่า เขต Core Zone หรือพื้นที่อนุรักษ์เข้มข้นบริเวณอุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ ได้ยึดแนวเขตตามประกาศปี 2506 ของกรมศิลปากร ที่ประกาศในราชกิจจานุเบกษา ครอบคลุมเนื้อที่ประมาณ 2,887 ไร่

ซึ่งหากนำมาเทียบกับแผนที่ในปัจจุบัน พบว่า แนวเขตนี้ซ้อนทับกับที่อยู่อาศัย ที่ทำกิน และ พื้นที่วัดบางส่วนในตำบลศรีเทพ ซึ่งอยู่ติดกับเขตโบราณสถาน

เขต Core Zone หรือพื้นที่อนุรักษ์เข้มข้นบริเวณอุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ

ปัญหาคือ หากศรีเทพได้เป็นมรดกโลก การก่อสร้างอาคารชั่วคราว และถาวร การเกษตรกรรม พาณิชยกรรม อุตสาหกรรม การปรับพื้นที่ เปลี่ยนแปลงภูมิประ เทศ และการถือครองกรรมสิทธิ์ที่ดินจะกลายเป็นเรื่องต้องห้าม ตามแผนการจัดการพื้นที่มรดกโลกที่รัฐบาลไทยนำเสนอต่อคณะกรรมการมรดกโลก ยูเนสโก

เรื่องนี้ทำให้ชุมชนรอบๆ ออกมาร้องเรียนสื่อมวลชนเมื่อปี 2564 ชาวบ้านซึ่งมีที่ดินอยู่ในเขต Core Zone กังวลว่า พวกเขาจะสูญเสียที่ดิน และต้องการให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องเขียนแผนจัดการพื้นที่มรดกโลกขึ้นใหม่

โดยเน้นย้ำว่าไม่ได้ต่อต้านการขอขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลกทางวัฒนธรรม เบื้องต้นประเมินว่ามีชาวบ้านกว่า 200 คนได้รับผลกระทบ และ 35 คน จะกลายเป็นผู้ไร้ที่ดินทันที เนื่องจากถือครองใบ ภทบ.5

ย้อนหลังไปในเดือนต.ค.2562 พบว่า ขั้นตอนการทำแผนจัดการพื้นที่มรดกโลกเมืองโบราณศรีเทพ ก็มีปัญหาเช่นกัน เมื่อกองจัดการสิ่งแวดล้อมธรรมชาติและศิลปกรรม สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรแห่งชาติและสิ่งแวดล้อม (สผ.) ถูกตั้งคำถามจากชุมชนถึงความไม่ชัดเจนของแนวเขต CORE ZONE พื้นที่อนุรักษ์เข้มข้น และ Buffer Zone หรือแนวเขตกันชน

ภาพก่อนการค้นพบของ "อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ" จ.เพชรบูรณ์" ที่ถูกซ่อนเอาไว้มานานกว่า 1,700 ปี

จนทำให้ชาวบ้านเข้าใจว่าแนวเขตอนุรักษ์เข้มข้น ไม่เกินจากแนวถนน รอบคูน้ำโบราณของอุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ ทั้งที่ตามข้อเท็จจริงแล้ว พื้นที่อนุรักษ์เข้มข้นซึ่งห้ามมีสิ่งก่อสร้างและกิจกรรมมนุษย์ ยึดตามแผนที่ที่ประกาศในราชกิจจานุเบกษาเมื่อปี 2506

นายพนมบุตร จันทรโชติ อธิบดีกรมศิลปากร ให้ข้อมูลว่า แนวเขต Core Zone และ Buffer Zone ในแผนบริหารจัดการพื้นที่มรดกโลกศรีเทพ ไม่เปลี่ยน แปลงไปจากแผนที่เสนอไปเมื่อ 2 ปีก่อน และถ้าหากศรีเทพได้เป็นมรดกโลก มีแผนซื้อคืนที่ดินของชาวบ้าน ในส่วนที่จะประกาศเป็นพื้นที่ Core Zone ซึ่งล่าสุดทำความเข้าใจกับชุมชนแล้ว คาดว่าไม่มีปัญหาตามที่หลายฝ่ายกังวล

ทางไทยพีบีเอส สอบถามไปยังนายพนมบุตร จันทรโชติ อธิบดีกรมศิลปากร และนายบวรเวท รุ่งรุจี ประธานคณะทำงานขับเคลื่อนการนำเสนอเมืองโบราณศรีเทพเป็นมรดกโลก ทั้งคู่ยืนยันว่า ข้อกังวลของชาวบ้านว่าอาจสูญเสียที่ดิน หากศรีเทพได้เป็นมรดกโลก จะไม่เกิดขึ้น

อ่านข่าว

รู้จัก “อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ” ก่อนเป็นมรดกโลก