ทุกครั้งมาเลเซียรับภารกิจในการเป็นประธานอาเซียน มักมีปรากฏการณ์และข้อริเริ่มใหม่ๆ ให้กับอาเซียน ซึ่งมาเลเซียเป็นหนึ่งในห้าประเทศผู้ก่อตั้งประชาคมอาเซียน
คนไทยให้ความสนใจกับนายกรัฐมนตรี อันวาร์ อิบราฮิม ที่แต่งตั้ง ทักษิณ ชินวัตร อดีตนายกรัฐมนตรี เป็นที่ปรึกษาส่วนตัว แต่หารู้ไม่ว่าในฐานะประธานอาเซียน อันวาร์ มีแผนถ้วนหน้าจะประกาศให้คนในอาเซียน 770 ล้านคนได้รู้กันในวันที่ 18-19 ม.ค. 2568 ที่เกาะลังกาวี รัฐมนตรีต่างประเทศของอาเซียน รวมทั้งตัวแทนจากเมียนมาในระดับปลัด จะเข้าประชุมเพื่อปรึกษาและตกลงรายละเอียดตามประธานอาเซียนเสนอ ให้ความสำคัญและต้องการผลักดันในช่วง 12 เดือนข้างหน้า
อันวาร์ ต้องการให้มีการประชุมสุดยอดอาเซียนสองครั้งในเดือนพฤษภาคมและปลายตุลาคมปีนี้ ไม่จัดรวมกันเป็นครั้งเดียวแบบประธานคนก่อนทำ สาเหตุสำคัญ คือ มาเลเซียต้องการเพิ่มบทบาทของอาเซียนในเวทีการเมืองระหว่างประเทศ มีเวลาแลกเปลี่ยนความคิดเห็นมากขึ้น
ในฐานะประธานอาเซียน มาเลเซียให้ความสนใจกับสองเรื่องใหญ่เกี่ยวกับอนา คตของอาเซียนและความสัมพันธ์กับคู่เจรจา อันวาร์ ต้องโชว์ฟอร์มในฐานะผู้นำอาเซียน โดยเฉพาะเรื่องแผนวิสัยทัศน์ประชาคมอาเซียนใหม่ปี 2045 ในช่วงสองปีที่ผ่านมา มาเลเซียได้ผลักดันให้คณะกรรมการพิเศษร่างแผนวิสัยทัศน์ให้เสร็จสิ้นทันพอดีกับช่วงมาเลเซียเข้ามาเป็นประธานปีนี้
ที่น่าสนใจ คือ แผนวิสัยทัศน์อาเซียนใหม่ที่มีความยาว 1,825 คำ กำหนดแนวทางให้อาเซียนปฏิบัติในอีก 20 ปีข้างหน้าเพื่อเป็นแนวทางทั้งสามเสาหลักคือ การเมือง-ความมั่นคง เศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรม พร้อมยังมีแผนปฏิบัติเพื่อเพิ่มขีดความสามารถของสำนักเลขาธิการอาเซียน
ในปัจจุบัน เนื่องจากการพัฒนาเศรษฐกิจดิจิทัลได้รุดหน้าไปอย่างรวดเร็ว ผู้เชี่ยวชาญและเจ้าหน้าที่อาวุโสของอาเซียนกำลังร่างข้อตกลงเศรษฐกิจดิจิทัลเป็นฉบับแรกของโลก เพื่อส่งเสริมเศรษฐกิจดิจิทัลระหว่างสมาชิก ในอนาคต ข้อตกลงนี้ (ASEAN Digital Economic Framework Agreement) อาจกลายเป็นต้นแบบสำหรับภูมิภาคอื่น ๆ มาเลเซียต้องการประกาศใช้ข้อตกลงนี้ในช่วงที่เป็นประธาน
ในประเด็นสัมพันธ์กับคู่เจรจาถือว่าจะเป็นไฮไลท์อันดับหนึ่ง เพราะอันวาร์ มีความรอบรู้ทางด้านการเมืองระหว่างประเทศ เป็นนักการทูตที่สามารถแสดงความคิดเห็นอย่างเฉลียวฉลาดในเรื่องสำคัญๆ โดยเฉพาะเรื่องความขัดแย้งระหว่างจีนกับสหรัฐอเมริกา หรือเหตุการณ์สู้รบในตะวันออกกลาง
ในเดือนพฤษภาคม มาเลเซียจะเป็นประธานจัดประชุมผู้นำพิเศษระหว่างอาเซียนและสมาชิกของจีซีซี (Gulf Cooperation Council) ปีนี้ จีซีซีมีสมาชิกประเทศสำคัญในตะวันออกกลางคือซาอุดิอาระเบีย ยูเออี กาตาร์ โอมาน บาร์เรนและคูเวต
เนื่องจากมีผู้นำจีนนายกรัฐมนตรี หลี่ เฉียง เข้าร่วมประชุมด้วย การพบปะระ หว่างสามกลุ่มนี้จะเป็นตำนานการทูตของอันวาร์ เพราะสามารถมองเห็นการพัฒนาการเมืองระหว่างประเทศที่อาเซียนต้องเข้าไปพัวพันมากขึ้นในตะวันออกกลาง ซึ่งจีนกำลังเพิ่มบทบาทด้านไกล่เกลี่ยระหว่างประเทสต่าง ๆ ในตะวันออกกลาง
มาเลเซียอยากเห็นอาเซียนมีจุดยืนที่เด่นชัด ไม่เลือกข้าง และเป็นกลุ่มภูมิภาคที่สามารถประสานผลประโยชน์ระหว่างสมาชิกอาเซียนกับคู่เจรจา เพื่อลดความตึงเครียดระหว่างมหาอำนาจที่เป็นคู่แข่ง ใช้อาเซียนเป็นเวทีเจรจาและหาข้อยุติความขัดแย้งในภูมิภาคและต่างประเทศ
ส่วนเรื่องวิกฤตเมียนมา มาเลเซียยังสนับสนุนฉันทามติห้าข้อ พร้อมเพิ่มความพยายามในการชักจูงให้กลุ่มต่อต้านต่าง ๆ หันหน้าสู่โต๊ะเจรจากับฝ่ายรัฐบาลทหารในเมียนมาโดยเร็ว ไทยต้องมีบทบาทมากขึ้นด้วย ทักษิณอาจมีบทบาทที่จำกัดในเรื่องนี้ เพราะเจ้าตัวไม่สามารถไปบังคับกลุ่มชาติพันธุ์ต่าง ๆ ตามชายแดนตามใจชอบ เจ้าตัวต้องเสียเมื่อกลุ่มชาติพันธ์ไม่ยอมรับข้อเสนอทักษิณที่เสนอตัวเองเป็นผู้ไกล่เกลี่ย
มาเลเซียกับไทยต้องร่วมมือกันอย่างใกล้ชิด เพื่อปรึกษาและประสานงานด้านต่าง ๆ เพื่อสร้างเสถียรภาพในเมียนมา ความไม่สงบและไร้เสถียรภาพส่งผลกระทบรุนแรงทั้งมาเลเซียและไทย ปัจจุบันมีชาวลี้ภัยโรฮีนจาประมาณสองแสนคนในมาเลเซีย จำนวนนี้จะเพิ่มมากขึ้น หากสถานการณ์ในเมียนมายังมีการสู้รบต่อไป
ส่วนไทยนั้นต้องรับภาระหนักที่สุด เนื่องจากมีชายแดนติดกับเมียนมา ปีนี้ย่างเข้าปีที่สี่หลังการปฏิวัติ คนเมียนมายังเข้ามาฝั่งไทยเป็นจำนวนมาก ไทยจำเป็นต้องเพิ่มมาตรการเข้มงวดในการจัดการทางด้านชายแดนให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น เนื่องจากชายแดนยาวถึง 2,004 กิโลเมตร ยังไม่ได้มีการปักปัน
มาเลเซียเป็นประธานอาเซียนครั้งนี้ ถือว่าเป็นนิมิตรหมายที่ดี ผู้นำอันวาร์ มีความพร้อม แคล่วคล่อง ทั้งทางด้านภาษาและการทูต สามารถนำพาอาเซียนไปสู่สนามการเมืองโลกได้
คอลัมน์ : มองเทศคิดไทย โดย กวี จงกิจถาวร
อ่านข่าว
ศาลเตรียมตัดสินโทษ "ทรัมป์" คดีจ่ายเงินปิดปาก 10 ม.ค.นี้