บ้านขุนปั๋ง ต.แม่ปั๋ง อ.พร้าว จ.เชียงใหม่ เป็นหมู่บ้านกลางหุบเขา ตั้งอยู่ห่างจากตัวเมืองเชียงใหม่ ประมาณ 100 กิโลเมตร ถนนหนทางที่จะเข้าไปในหมู่บ้านยังเป็นถนนลูกรัง รถที่ใช้สัญจรไปมาได้มีเพียงรถกระบะและรถจักรยานยนต์ ใช้ไฟฟ้าจากโซล่าเซลล์ และน้ำจากประปาภูเขา แม้จะเป็นหมู่บ้านที่อยู่ห่างไกลและอยู่ในหุบเขา แต่ผู้คนในหมู่บ้านนี้เป็นคนเมืองจึงสื่อสารกันด้วยคำเมือง มีวิถีความผูกพันอย่างล้ำลึกกับเมี่ยง พืชตระกูลชาอัสสัม
พ่อหลวงสุชาติ แปงคำ ผู้ใหญ่บ้านบ้านขุนปั๋ง เล่าว่าคนหมู่บ้านนี้เกิดมาก็เห็นต้นเมี่ยง นิยมเคี้ยวหรืออมเมี่ยงแก้ง่วงเวลาไปทำงานและยังเป็นของต้อนรับแขก ที่สำคัญอาศัยเมี่ยงเลี้ยงชีพมาหลายร้อยปี ทุกบ้านจึงมีโอ่งหรือไหหมักเมี่ยง นอกจากนั้นยังอธิบายเพิ่มเติมว่า "เมี่ยง" ของที่นี่จะปลูกไว้ตามภูเขาปะปนอยู่กับต้นไม้อื่น ๆ ใบและยอดมีมูลค่าที่แตกต่างกัน ใบเมี่ยงที่หมักไว้กินไว้ขาย ราคาเพียงมัดละ 10 บาท แต่หากเป็นยอดอ่อนที่นำไปทำชา ราคาสูงถึงกิโลกรัมละ 1,000 บาท
ชาวบ้านขุนปั๋งอยู่กับ "เมี่ยง" ตั้งแต่เช้าถึงค่ำ เพราะต้องขึ้นดอยไปเก็บใบเมี่ยงแต่เช้าแล้วนำมานึ่งในเวลาเย็น มัดและดองในยามค่ำคืน บางครั้งหากไฟฟ้าถูกตัดก็จะต้องอาศัยแสงเทียนในการมัดเมี่ยง ส่วนอุปกรณ์ที่ใช้ในการทำเมี่ยงตั้งแต่เก็บถึงการนึ่งนั้น ก็เป็นอุปกรณ์ที่เรียบง่าย หาได้ในพื้นที่ทำขึ้นเองและใช้งานมาอย่างยาวนาน ไม่ว่าจะเป็น "เล็บเก็บเมี่ยง" ทำจากฝาหม้อ "หลัวหรือฟืน" เก็บจากในสวน "ไหนึ่งเมี่ยง" จากไม้ที่ใช้งานมานานก็ทำเอง วิลาวัลย์ ศรีปัญญา ชาวบ้านที่นั่นเล่าว่าไหนึ่งเมี่ยงคือสิ่งมีค่า ให้ราคาเรือนแสนก็ไม่ขาย เพราะมีบุญคุณและสร้างรายได้ให้เธอหลายแสนบาทแล้ว
ปัจจุบันลูกค้าที่นิยมกินเมี่ยงมีอยู่ทั่วภาคเหนือ หากเป็นฤดูกาลปกติก็จะมีพ่อค้าแม่ค้าขับรถขึ้นมาซื้อแต่หากเป็นหน้าฝนก็จะลำบากหน่อย เนื่องจากถนนลื่น การเข้าออกในพื้นที่ก็จะยาก ชาวบ้านที่นี่ให้ความมั่นใจว่าต้นเมี่ยงที่บ้านของพวกเขาจะไม่หายไปไหน เพราะว่าทำกันแบบอนุรักษ์ด้วย ช่วงไหนที่ไม่ทำก็ปล่อยให้ต้นเมี่ยงเติบโตเป็นป่าไป ไม่ถางทิ้ง เมื่อจะกลับมาทำก็แค่มาถางหญ้าออกก็สามารถที่จะเก็บใบเมี่ยงขายได้อีกครั้ง มรดกที่พ่อแม่ทิ้งเอาไว้ให้นี้ ไม่มีทางที่จะหายสาบสูญ แม้คนจะเลิกทำจนหมดหมู่บ้าน ต้นเมี่ยงก็ยังอยู่เป็นป่าให้ความชุ่มชื้นตลอดไป
ติดตามในรายการซีรีส์วิถีคน วันจันทร์ที่ 28 มิถุนายน 2564 เวลา 17.30 - 18.00 น. ทางไทยพีบีเอส รับชมออนไลน์ทาง www.thaipbs.or.th/Live
แท็กที่เกี่ยวข้อง:
ซีรีส์วิถีคน
หมอลำขอข้าว อาชีพที่ยังดำรงอยู่ด้วยน้ำใจ
ฉันให้เธอให้...แลกเปลี่ยนสร้างสุข บ้านสระแก้ว ต.สระแก้ว อ.เปือยน้อย จ.ขอนแก่น
หมู่บ้านโบราณ เกาะบาหลี ประเทศอินโดนีเซีย
บุญคุณต้นโหนด อ.สทิงพระ จ.สงขลา
เกลือสินเธาว์ มรดกจากผืนดิน บ้านหนองเทา ต.นาแก อ.คำเขื่อนแก้ว จ.ยโสธร
วิถี "คนเหนือเขื่อน" บ้านอูมฮวม ต.บ้านนา อ.สามเงา จ.ตาก
วิถี "เกษตรและเกลือโบราณ" เกาะบาหลี ประเทศอินโดนีเซีย
"มรดกวัวควาย" บ้านบึง ต.ดอนแรด อ.รัตนบุรี จ.สุรินทร์
“นางหาบ” สืบทอดวิถีบุญ บ้านแสงภา อ.นาแห้ว จ.เลย
วิถี "คนริมน้ำอิรวดี" ประเทศเมียนมา
วิถีคนเก็บเห็ดเผาะ บ้านปลายนาสวน ต.นาสวน อ.ศรีสวัสดิ์ จ.กาญจนบุรี
วิถีคนขายน้ำ บ้านวังน้ำเย็น ต.วังสะพุง อ.วังสะพุง จ.เลย
วิถี "วัวเทียมเกวียน" บ้านป่าหัด ต.ม่วงตึ๊ด อ.ภูเพียง จ.น่าน
วิถีคนเลี้ยงผึ้ง บ้านป่าไผ่ ต.ป่าไผ่ อ.ลี้ จ.ลำพูน
วิถีเรือขนทราย อ.เมือง จ.ปทุมธานี
วิถีคนเกาะกูด อ.เกาะกูด จ.ตราด
วิถี "คนหาปลา" ใน "ป่าพรุโต๊ะแดง"
วิถี "นายฮ้อย" บ้านโตนด ต.ระแงง อ.ศีขรภูมิ จ.สุรินทร์
"ซูเปอร์มาร์เก็ตธรรมชาติบ้านท่าเลน" บ้านท่าเลน ต.เขาทอง อ.เมือง จ.กระบี่
เรื่องเก่าในเมืองใหญ่ ซ.วานิช 1 (สำเพ็ง), ซ.วานิช 2 (ตลาดน้อย) กรุงเทพมหานคร
มรดกห้างนา บ้านป่าแดง อ.เมือง จ.เพชรบูรณ์
วิถี “ทุเรียนลับแล” บ้านผามูบ ต.แม่พูล อ.ลับแล จ.อุตรดิตถ์
“จองพารา” วิถีแห่งความศรัทธา บ้านนาปลาจาด ต.ห้วยผา อ.เมือง จ.แม่ฮ่องสอน
วิถีน้ำ "สายบุรี" บ้านโต๊ะโม๊ะ อ.สุคิริน จ.นราธิวาส
วิถีลูกหาบ หัวใจแห่งภูกระดึง บ้านศรีฐาน อ.ภูกระดึง จ.เลย
วิถีคนตีมีดโบราณ บ้านโนนหล่อ ต.หญ้าปล้อง อ.เมืองศรีสะเกษ จ.ศรีสะเกษ
วิถีคนป่าเมี่ยง บ้านขุนปั๋ง ต.แม่ปั๋ง อ.พร้าว จ.เชียงใหม่
วิถีชุมชนเรือนแพสะแกกรัง จ.อุทัยธานี
วิถีคลองในเมืองกรุง ชุมชนพูนบำเพ็ญ เขตภาษีเจริญ กรุงเทพมหานคร
วิถีหลากศาสนาของ “ชาวจีนยูนนาน” บ้านยาง ต.แม่งอน อ.ฝาง จ.เชียงใหม่
ซีรีส์วิถีคน
หมอลำขอข้าว อาชีพที่ยังดำรงอยู่ด้วยน้ำใจ
ฉันให้เธอให้...แลกเปลี่ยนสร้างสุข บ้านสระแก้ว ต.สระแก้ว อ.เปือยน้อย จ.ขอนแก่น
หมู่บ้านโบราณ เกาะบาหลี ประเทศอินโดนีเซีย
บุญคุณต้นโหนด อ.สทิงพระ จ.สงขลา
เกลือสินเธาว์ มรดกจากผืนดิน บ้านหนองเทา ต.นาแก อ.คำเขื่อนแก้ว จ.ยโสธร
วิถี "คนเหนือเขื่อน" บ้านอูมฮวม ต.บ้านนา อ.สามเงา จ.ตาก
วิถี "เกษตรและเกลือโบราณ" เกาะบาหลี ประเทศอินโดนีเซีย
"มรดกวัวควาย" บ้านบึง ต.ดอนแรด อ.รัตนบุรี จ.สุรินทร์
“นางหาบ” สืบทอดวิถีบุญ บ้านแสงภา อ.นาแห้ว จ.เลย
วิถี "คนริมน้ำอิรวดี" ประเทศเมียนมา
วิถีคนเก็บเห็ดเผาะ บ้านปลายนาสวน ต.นาสวน อ.ศรีสวัสดิ์ จ.กาญจนบุรี
วิถีคนขายน้ำ บ้านวังน้ำเย็น ต.วังสะพุง อ.วังสะพุง จ.เลย
วิถี "วัวเทียมเกวียน" บ้านป่าหัด ต.ม่วงตึ๊ด อ.ภูเพียง จ.น่าน
วิถีคนเลี้ยงผึ้ง บ้านป่าไผ่ ต.ป่าไผ่ อ.ลี้ จ.ลำพูน
วิถีเรือขนทราย อ.เมือง จ.ปทุมธานี
วิถีคนเกาะกูด อ.เกาะกูด จ.ตราด
วิถี "คนหาปลา" ใน "ป่าพรุโต๊ะแดง"
วิถี "นายฮ้อย" บ้านโตนด ต.ระแงง อ.ศีขรภูมิ จ.สุรินทร์
"ซูเปอร์มาร์เก็ตธรรมชาติบ้านท่าเลน" บ้านท่าเลน ต.เขาทอง อ.เมือง จ.กระบี่
เรื่องเก่าในเมืองใหญ่ ซ.วานิช 1 (สำเพ็ง), ซ.วานิช 2 (ตลาดน้อย) กรุงเทพมหานคร
มรดกห้างนา บ้านป่าแดง อ.เมือง จ.เพชรบูรณ์
วิถี “ทุเรียนลับแล” บ้านผามูบ ต.แม่พูล อ.ลับแล จ.อุตรดิตถ์
“จองพารา” วิถีแห่งความศรัทธา บ้านนาปลาจาด ต.ห้วยผา อ.เมือง จ.แม่ฮ่องสอน
วิถีน้ำ "สายบุรี" บ้านโต๊ะโม๊ะ อ.สุคิริน จ.นราธิวาส
วิถีลูกหาบ หัวใจแห่งภูกระดึง บ้านศรีฐาน อ.ภูกระดึง จ.เลย
วิถีคนตีมีดโบราณ บ้านโนนหล่อ ต.หญ้าปล้อง อ.เมืองศรีสะเกษ จ.ศรีสะเกษ
วิถีคนป่าเมี่ยง บ้านขุนปั๋ง ต.แม่ปั๋ง อ.พร้าว จ.เชียงใหม่
วิถีชุมชนเรือนแพสะแกกรัง จ.อุทัยธานี
วิถีคลองในเมืองกรุง ชุมชนพูนบำเพ็ญ เขตภาษีเจริญ กรุงเทพมหานคร
วิถีหลากศาสนาของ “ชาวจีนยูนนาน” บ้านยาง ต.แม่งอน อ.ฝาง จ.เชียงใหม่