ข้อเรียกร้องอย่างหนึ่งของกลุ่มที่เห็นต่างจากรัฐใน 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ก็คือ เสรีภาพในการกำหนดรูปแบบการปกครองของตนเอง แต่เรื่องนี้มักถูกตีความเป็นประเด็นละเอียดอ่อน เหตุผลหนึ่งก็เพราะในพื้นที่เป็นสังคมพหุวัฒนธรรม มีคนต่างศาสนาอาศัยอยู่ร่วมกัน
แม้จะเกิดเหตุรุนแรงใน 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ต่อเนื่อง แต่มีความพยายามของคนในชุมชนเมืองปัตตานี ต้องการนำเสนอแง่มุมที่สวยงามในพื้นที่ จัดกิจกรรมภาพวาดบนฝาพนังเพื่อสะท้อนการอยู่ร่วมกัน และกระตุ้นจิตสำนึกในการอนุรักษ์ธรรมชาติ จนกลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวแห่งใหม่
การเข้าถึงการศึกษาของเด็กและเยาวชนในพื้นที่ 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ มีความแตกต่างจากพื้นที่อื่นในประเทศไทยเนื่องจากเป็นสังคมพหุวัฒนธรรม ประกอบด้วยผู้นับถือศาสนาพุทธและศาสนาอิสลาม ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญในการกำหนดวิถีชีวิตประจำวันที่แตกต่างกัน