รายงานพิเศษ : เครื่องคัดและทำความสะอาดเมล็ดพันธุ์ข้าวก็ทุจริตได้

“ใช้งานไม่ได้จริง ต้องปล่อยทิ้งเอาไว้”
“ไม่เคยได้ใช้เลย ตั้งแต่เอามาติดตั้ง และทดสอบเครื่อง ตั้งแต่ปี ’63”
“เสียดายงบประมาณจัดซื้อ และเสียดายเงิน 5 หมื่นบาท ที่กลุ่มใช้สร้างโรงเรือนติดตั้งเครื่อง แต่ไม่ได้ใช้ประโยชน์
“เสียความรู้สึก เราได้ของมาแล้วใช้ไม่ได้”
"แทนที่จะเสริมศักยภาพการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวตามเป้าหมายโครงการ กลับเป็นการทำลายศักยภาพการผลิต และขวัญกำลังใจของชาวนา ที่หมดความเชื่อมั่นกับโครงการของรัฐ"

ทั้งหมดเป็นข้อมูลจากตัวแทน "ศูนย์ข้าวชุมชนฯ"

ปี 2563 กรมการข้าว จัดซื้อเครื่องคัดทำความสะอาดเมล็ดพันธุ์ข้าว ให้ศูนย์ข้าวชุมชนทั่วประเทศยืมใช้ 200 ชุด งบประมาณกว่า 50 ล้านบาท แต่พบว่า ปัจจุบันเครื่องคัดทำความสะอาดเมล็ดพันธุ์ข้าว หลายแห่ง ที่ได้รับแจกจ่าย ใช้งานไม่ได้ ต้องทิ้ง ปล่อยให้เสื่อมสภาพ

เมื่อตรวจสอบการใช้เงิน กว่า 50 ล้านบาท เฉลี่ยเครื่องละ 250,000 บาท แต่เอกชนที่ชนะการประกวดราคาเพราะเสนอราคาต่ำสุด 33 ล้านบาท หรือ เครื่องละ 165,000 บาท

 

ไม่ใช่แค่นี้ เพราะเมื่อได้รับจัดสรรเครื่อง คัดทำความสะอาดเมล็ดพันธุ์ข้าว ศูนย์ข้าวชุมชน บางแห่ง ก็ต้องสร้างโรงเรือน เพื่อป้องกันแดด ป้องกันฝน ไม่ให้เครื่องเสื่อมสภาพเร็วเกินไป แต่ทุกวันนี้ แทบไม่ได้ใช้ประโยชน์

ข้อมูลจากกรมการข้าว กรณีเรื่องร้องเรียนจัดส่งเครื่องคัดทำความสะอาดเมล็ดพันธุ์ข้าวไม่ได้มาตรฐาน ผลสอบข้อเท็จจริงพบว่า เรื่องมีมูล เช่น บริษัทผู้รับจ้างได้ขอแก้ไขรายละเอียดเพิ่มเติมในเอกสารแนบท้ายสัญญา ในส่วนที่เป็นตัวเครื่องใหม่ทั้งหมด ซึ่งมีหลายจุดที่มีมาตรฐานต่ำกว่าสัญญาที่ทำไว้เดิมอีก ทั้งเครื่องคัดทำความสะอาดเมล็ดพันธุ์ข้าวที่ได้รับมอบ ไม่ได้มาตรฐานการทำความสะอาดให้ได้จำนวนเมล็ดพันธุ์ข้าวต่อชั่วโมงต่อวันตามที่กำหนด

เมื่อลองไปหาข้อมูลเรื่องจัดซื้อ จัดหา เครื่องคัดทำความสะอาดเมล็ดพันธุ์ข้าว ของกรมการข้าว กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ย้อนหลังไป 8 ปี งบประมาณ คือ ตั้งแต่ ต.ค.2558-ม.ค.2565 พบข้อมูลดังนี้

ประเด็นที่ 1 ชื่อโครงการ

กรมการข้าว ตั้งชื่อโครงการจัดซื้อที่เกี่ยวข้องมี 5 ชื่อโครงการด้วยกัน (ทำไมต้องตั้งชื่อให้แตกต่างกัน) คือ
เครื่องคัดทำความสะอาดเมล็ดพันธุ์ข้าว
เครื่องคัดทำความสะอาดเมล็ดพันธุ์ข้าว และอื่น ๆ
เครื่องคัดขนาดสำหรับเมล็ดพืช
ชุดเครื่องคัดทำความสะอาดเมล็ดพันธุ์ข้าว
เครื่องคัดขนาดสำหรับเมล็ดพืช และอื่น ๆ

เมื่อดูข้อมูลจาก 8 ปีย้อนหลัง โครงการจัดซื้อเครื่องคัดทำความสะอาดเมล็ดพันธุ์ข้าว (ชื่อโครงการแบบที่ 1) เป็นโครงการที่พบการจัดซื้อจัดจ้างมากที่สุด เพราะ 8 ปี มีถึง 91 โครงการ เริ่มมีจำนวนโครงการที่กระโดดเพิ่มขึ้นเป็นเท่าตัว ตั้งแต่ปี งบประมาI 2562-2563 และ ปี 2564 ยกตัวอย่าง คือ

ปี 2562 มีจำนวน 26 โครงการ ใช้เงิน 11,676,000.00 (11 ล้านบาท)
ปี 2563 มีจำนวน 13 โครงการ ใช้เงิน 59,205,000.00 (59 ล้านบาท) โครงการน้อย แต่ใช้เงินมาก
ปี 2564 มีจำนวน 37 โครงการ ใช้เงิน 31,858,000.00 (31 ล้านบาท)

หมายเหตุ และเมื่อเทียบกับปี 2561 มีแค่ 1 โครงการ ใช้เงิน 250,000 และเมื่อรวม 8 ปี ใช้เงินไป 106,930,430 และเมื่อดูจากหน่วยงานที่จัดซื้อตามโครงการ เครื่องคัดทำความสะอาดเมล็ดพันธุ์ข้าว ก็พบว่า กรมการข้าวใช้งบประมาณมากที่สุด จำนวน 50 ล้านบาท ในปี 2563 ที่เหลือเป็นของหน่วยงานในจังหวัดต่าง ๆ
อีกประเภทตามชื่อโครงการที่ดูน่าสนใจ คือ โครงการจัดซื่อเครื่องคัดขนาดสำหรับเมล็ดพืช ปี’60 มีจำนวน 20 โครงการ ใช้เงินไป 6,196,760 (6 ล้านบาท)

ประเด็นที่ 2 ใครชนะประมูล

ถ้าเลือกศึกษาข้อมูลเฉพาะ โครงที่กำลังถูกตั้งคำถามว่า การจัดซื้อ เครื่องคัดทำความสะอาดเมล็ดพันธุ์ข้าว ของกรมการข้าว ทำไม ปี 2563 จึงได้จัดซื้อมากเป็นพิเศษ และกำลังถูกตรวจสอบว่า ใช้งานไม่ได้จริงตามที่โฆษณาไว้หรือไม่ ลองมาดูกันว่า บริษัทไหนได้งาน จัดซื้อจัดงานนี้ไปบ้าง

บริษัทที่ 1.ได้งานเครื่องคัดทำความสะอาดเมล็ดพันธุ์ข้าว ของกรมการข้าว ในปี 2563 คือ บริษัท อินโนเวชั่น เอ็นเตอร์ไพรส์ จำกัด วงเงินโครงการ 50 ล้านบาท และต่อรองราคาจนไปอยู่ที่ 33,126,173 (33 ล้านบาท) และยังได้งานต่อเนื่องในปี 2564 วงเงิน 245,000 บาท

ข้อมูลที่น่าสนใจ คือ บริษัท อินโนเวชั่น เอ็นเตอร์ไพรส์ จำกัด จดทะเบียนเริ่มแรก 1,000,000 บาท แต่เพิ่มทุน เป็น 5,000,000 บาท ในเดือน พ.ค.2562 ก่อนรับงานประมูลในเดือน ก.ค.ปี 2563 เรื่องการเพิ่มทุน

แม้ว่าเป็นเรื่องปกติในทางธุรกิจ แต่ก็เพิ่มทุนก่อนรับงานใหญ่ วงเงินงบประมาณ 50 ล้านบาท อาจเป็นข้อสงสัยได้ว่า รู้ข้อมูลล่วงหน้าจากกรมการข้าว ก่อนหรือไม่

 

และบริษัทอินโนเวชั่น เอ็นเตอร์ไพรส์ จำกัด น่าจะไม่เคยการเสนอราคาจัดซื้อจัดจ้างของกรมการข้าวมาก่อน และศักยภาพที่รับงานจัดซื้อ เครื่องคัดทำความสะอาดเมล็ดพันธุ์ข้าว ถึง 200 เครื่องทำได้อย่างมีประสิทธิภาพหรือไม่

บริษัท ที่ 2 บริษัท ไทเกอร์ คาวาชิมะ (ประเทศไทย) จำกัด เคยได้งานมากถึง 20 โครงการ ในปี 2562 วงเงินงบประมาณ 9,200,000 และต่อเนื่องในปี ตั้งแต่ ปี 2561-2564 รวมวงเงินทั้ง 4 ปี งบประมาณ 21,730,000 (21 ล้านบาท)

บริษัท ที่ 3 บริษัท ที.เอส.เอ็ม. ซายน์ จำกัด แม้จำนวนโครงการจัดซื้อเครื่องคัดทำความสะอาดเมล็ดพันธุ์ข้าว ไม่ได้พุ่งสูง เหมือนกับบริษัทแรก แต่ก็ได้โครงการต่อเนื่องมาตั้งแต่ ปี 2558-2560 ปี 2562 และ ปี 2564 วงเงิน รวม 6,298.850 (6 ล้านบาท)