เปิดเบื้องหลัง! วันแยกย้าย "ลิง-คน" จับย้ายบ้าน ก่อนลพบุรีเป็นเมืองร้าง

เพียงเดินทางเข้าสู่เขตตัวเมืองลพบุรี ย่านแลนด์มาร์กของเมืองลพบุรี อย่างพระปรางค์สามยอด ไม่ทันที่จะก้าวเท้าลงรถ เพียงกวาดสายตามองผ่านกระจกรถยนต์ ก็พบเห็นลิงหลายตัวทั้งลิงเด็กลิงโต ที่หลบเปลวแดดในช่วงเที่ยงวันที่อากาศค่อนข้างร้อนแรง

สภาพลิงที่อาศัยอยู่ในตึก และ อาคารต่าง ๆ ในเขตเทศบาลเมืองลพบุรี

เมื่อลงจากรถโดยจอดรถฝั่งตรงข้ามพระปรางค์สามยอด เมื่อหันหน้าเข้าสู่บริเวณพระปรางค์ ก็พบลิงน้อยใหญ่ เดินวนเวียน เล่นน้ำในอ่างอ้าวน้ำริมรั้วพระปรางค์ บางส่วนหลบใต้ชายคาจุดขายตั๋ว เมื่อเดินชมบริเวณพระปรางค์ก็พบว่า ลิงทั้งหลายก็อาศัยซอกหลืบโบราณสถานหนีความร้อนจากอากาศที่อบอ้าว

อ่านข่าว : วันแรก! ปิดเมืองจับลิงลพบุรีได้ 30 ตัว เปิดอาวุธคู่กายปราบจ๋อ

ปลดล็อกเดินหน้าแก้ปัญหาลิง-รักษาแลนด์มาร์ก

บริเวณนี้ ถือเป็นหนึ่งในจุดสำคัญที่ นายจำเริญ สละชีพ นายกเทศมนตรีเมืองลพบุรี ตั้งเป้าให้ “ลิงจะยังคงอยู่คู่เมืองลพบุรี อย่างมีความสุข” หลังทำหมันแล้วในภารกิจจับลิง 300 ตัว เข้าสู่บ้านในสวนสัตว์สวนโพธิ์เก้าต้น โดยจะยังคงให้ลิงบางส่วนอยู่ในพื้นที่สาธารณะ ขณะที่ลิงบางส่วนจะถูกนำไปอาศัยอยู่ในสวนลิงโพธิ์ก้าวต้น ที่ได้จัดเตรียมไว้

ลิงที่อยู่ภายในสวนลิงโพธิ์เก้าต้น จะได้รับการดูแลจากเจ้าหน้าที่ทั้งอาหาร และการรักษาโรค

หลังจากกรมอุทยานแห่งชาติสัตว์ป่าและพันธุพืช ลงนาม MOU ปลดล็อกกฎหมายให้อำนาจหน่วยงานท้องถิ่นสามารถจับลิงและนำมาดูแลในพื้นที่ซึ่งจัดเตรียมเอาไว้ให้ จนนำมาสู่แคมเปญ

ในช่วง 7-8 ปีที่ผ่านมา ทางเทศบาลฯได้สร้างกรงไว้แล้ว แต่มีข้อจำกัดหลายอย่างทำให้แต่ไม่สามารถนำลิงมาขังได้ จนกระทั่งเมื่อเดือน ก.พ.ที่ผ่านมา ได้ทำ MOU กับกรมอุทยานฯ จึงสามารถเดินหน้านำลิงมาทำหมันและดูแลลิงในสวนลิงได้

คนเมืองลพบุรี เผยผลกระทบจากลิง

ขณะที่ กระบวนการแก้ไขปัญหาคนให้อยู่ร่วมกับลิงได้อย่างเหมาะสมนั้น มีการดำเนินการมาอย่างต่อเนื่อง ทั้งการจัดโซนให้อาหารลิง เพื่อป้องกันปัญหาลิงมาแย่งอาหารจากประชาชนจนสร้างความเดือดร้อนรำคาญให้กับผู้ที่อาศัยในเขตเมือง โดยพบว่ามีการติดป้ายห้ามให้อาหารในหลายจุดและมีโทษปรับเป็นเงินกว่า 2,000 บ. กรณีที่ฝ่าฝืนในจุดที่ห้ามให้อาหาร

เจ้าหน้าที่จัดพื้นที่อนุญาตให้อาหารลิงได้ หากฝ่าฝืนให้อาหารในพื้นที่ห้าม มีโทษปรับถึง 2,000 บ.

แม้ว่าจะมีโซนให้อาหารที่ถูกจัดไว้บริเวณสถานีปิด-เปิด ของการรถไฟแห่งประเทศไทยทางข้ามรางรถไฟ ตรงข้ามกับศาลพระกาฬ อย่างไรก็ตาม จากการสำรวจของทีมข่าวไทยพีบีเอส พบว่า ลิงลพบุรียังคงขาดแคลนอาหาร จึงมักเห็นพฤติกรรม การแย่งชิงข้าวของต่าง ๆ หรือ การปีนขึ้นรถเพื่อหาอาหาร รถผลไม้ รถผัก จึงเป็นภาพชินตาเมื่อรถจอดติดไฟแดงและฝูงลิงกรูลงมาแย่งชิงอาหารเหล่านี้

จึงไม่แปลกที่จะพบว่า บรรดาพ่อค้าแม่ขายหรือประชาชนในพื้นที่เขตเทศบาลเมืองลพบุรี จะมีอาวุธประจำกายทั้งหนังสติ๊ก ปืนอัดลม หรือไม้ เอาไว้ใช้ไล่ลิงให้พ้นออกไป เพราะที่ผ่านมามีทั้งน้ำและอาหารที่ถูกแย่งชิง ไปจนถึงหลังคาที่ถูกทำลาย หน้าต่างประตูที่ถูกบุกจนหลายอาคารถูกทิ้งร้าง

ลิงไม่ค่อยกล้าเข้ามาหาป้า เพราะป้าไล่ตลอด แต่ก็มีบ้างที่มาฉกฉวยผลไม้ไป แต่ที่อยากให้ลดจำนวนลิงลงก็เพราะห่วงเด็กนักเรียนพ่อค้าแม่ค้าที่ถูกลิงแย่งอาหาร ของที่ขายไป

นางแอ๊ด เพชรราว ชาวลพบุรี ที่ขายน้ำปั่นในตลาดเขตเทศบาลเมืองลพบุรีมากว่า 10 ปี กล่าวว่า จำนวนลิงที่มีมากขึ้นในขณะนี้ ต้องการให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องลดหรือควบคุมจำนวนประชากรลิงลง เพื่อที่ผ่านมาสร้างผลกระทบในการใช้ชีวิตให้กับประชาชนอย่างยิ่ง

ขณะที่ผู้ประกอบการ ขายโทรศัพท์มือถือ ที่สนับสนุนให้ควบคุมประชากรลิง เนื่องจากเธอมาเปิดธุรกิจค้าขายเกี่ยวกับโทรศัพท์ และอุปกรณ์โทรศัพท์มือถือ ในเขตเทศบาลเมืองลพบุรี ซึ่งเธอบอกว่าผู้ประกอบการ ก็ได้รับผลกระทบจากลิง บางส่วนที่เป็นเจ้าของอาคารหรือตึกต่าง ๆ ก็ยังคงค้าขายได้ แต่ในมุมของเธอที่ต้องจ่ายค่าเช่าตึกหากการค้าขายยังไม่ดีขึ้น ก็อาจต้องมองหาทำเลใหม่

เห็นเด็กบางคนซื้อน้ำชงพวกชาเย็นมากิน เมื่อถูกลิงแย่ง ก็ต้องซื้อน้ำใหม่ เท่ากับว่า ต้องซื้อน้ำกินแพงกว่าเดิม หากสถานการณ์ยังเป็นแบบนี้ คนค้าขายก็ลำบาก

ขณะที่อีกกลุ่มที่ค่อนข้างน่าเป็นห่วงก็คือ นักเรียนที่มักถูกแย่งชิงสิ่งของ เพราะลิงหวังว่าจะได้อาหารไปกิน และมีเหตุการณ์ที่ลิงแย่งอาหารทั้งน้ำดื่ม ลูกชิ้น ไก่ย่างออกจากมือเด็กนักเรียนไปกินอย่างรวดเร็ว หากไม่รู้ตัวก็จะถูกดึงจากมือ แต่หากรู้ตัวก็ต้องวางแก้วน้ำหรืออาหารลงเพื่อไม่ให้ได้รับบาดเจ็บหากลิงกำลังจะวิ่งเข้ามาแย่ง

รวมถึงภาพของเด็กนักเรียนโรงเรียนพิบูลวิทยาลัย จะต้องนำเครื่องดื่มชานมไข่มุกเครื่องดื่มยอดนิยมในยุคนี้ ภายในร้านให้หมดก่อน และจะไม่เห็นภาพของการเดินและพูดคุยและดื่มชานมไปด้วย เพราะอาจถูกลิงแย่งไปกินได้ 

ทางโรงเรียนพิบูลวิทยาลัย เตรียมมาตรการรักษาความปลอดภัยให้นักเรียนทั้งการติดกรงป้องกันลิง หรือการมีเจ้าหน้าที่รักษาความปลอดภัยคอยดูแลความปลอดภัยนักเรียนในช่วงเลิกเรียน ในเวลาราว 16.00 – 17.00 น. ที่ลิงบริเวณใกล้เคียงทั้งที่อาศัยในตึกใกล้เคียงโรงเรียน และบางส่วนก็มาจากศาลพระกาฬที่อยู่ห่างออกไปไม่ไกลนัก

เราค้าขายจุดนี้หลายสิบปี เห็นเด็กถูกลิงแย่งก็เป็นห่วง อยากให้ควบคุมประชากรลิงให้ลดลง จะได้อยู่ร่วมกันโดยไม่เดือดร้อน

นางจันทรา มั่นคง แม่ค้าขายหมูปิ้ง และน้ำอัดลม หน้าโรงเรียนพิบูลวิทยาลัย กล่าวว่า ในช่วงเวลาเลิกเรียนประมาณ 16.00 น.ของทุกวัน บริเวณหน้าโรงเรียนลิงจะมาดักบริเวณสะพานเพื่อแย่งขนม อาหาร บางครั้งก็แย่งกระเป๋า และสิ่งของ ต่าง ๆ ของนักเรียนไปเพราะเข้าใจว่าเป็นอาหารจึงเข้าไปแย่ง ก็เป็นห่วงเด็กนักเรียนอยากให้ควบคุมประชากรลิง

สภาพลิงที่อาศัยอยู่ในตึก และ อาคารต่าง ๆ ในเขตเทศบาลเมืองลพบุรี

ด้าน นายทองทรัพย์ สุรโชติ ซึ่งทำหน้าที่รักษาความปลอดภัยธนาคารแห่งหนึ่งใน จ.ลพบุรี กล่าวว่า ตนเองเป็นชาวลพบุรี มาตั้งแต่กำเนิด มองว่า ปัญหาลิงที่แย่งอาหารคนในพื้นที่เป็นเพราะขาดแคลนอาหาร และแบ่งถิ่นที่อยู่ ตนเองต้องการให้จัดโซนให้อาหารเพื่อให้ลิงมีอาหารกินเพียงพอไม่ต้องแย่งกัน โดยอาจแบ่งหลายจุด ควบคู่ไปกับการทำหมัน ลิงเพื่อควบคุมประชากร

ส่วนตัวค่อนข้างไม่เห็นด้วยกับการจับเพราะการจับลิงไปอยู่ในพื้นที่ควบคุมเพราะลิงถูกจับไปอยู่ในคุก ลิงซื้อของไม่ได้ บางครั้งหิวก็ต้องแย่ง ซึ่งที่แย่งของก็เพราะหิว

เดินหน้าลิงอยู่ร่วมกับ คนอย่างมีสุข

ข้อมูลจากกองอำนวยการศูนย์สนับสนุนการบริหารจัดการจับและเคลื่อนย้ายลิงลพบุรี สรุปผลการดักจับเคลื่อนย้ายลิงในเขตเทศบาลเมืองลพบุรี จ.ลพบุรี ในวันที่ 24-28 พ.ค.ที่ผ่านมา จับลิงได้ทั้งหมด 288 ตัว โดยในช่วงวันที่ 28 พ.ค. – 4 มิ.ย.นี้ เจ้าหน้าที่จะทดสอบและปรับปรุงกรงที่ 1 (A67) และกรงที่ 2 (B67) เมื่อเสร็จเรียบร้อย และพร้อมรับลิงเข้ากรง

เจ้าหน้าที่ตั้งกรงดักลิงในเขตเทศบาลเมืองลพบุรีเพื่อนำไปทำหมัน ก่อนนำไปดูแลภายในสวนลิงโพธิ์เก้าต้น

กรมอุทยานฯ จะบูรณาการร่วมกับจังหวัดลพบุรี เทศบาลเมืองลพบุรีและหน่วยงานต่าง ๆ ร่วมกันดำเนินการดักจับลิงบริเวณตลาดมโนราห์ และร้านชโยวานิช เพื่อนำไปไว้ในกรงที่ 1 (A67) และกรงที่ 2(B67) ในช่วงวันที่ 5 - 15 มิ.ย.นี้ ต่อไป

เจ้าหน้าที่ตั้งกรงดักลิงในเขตเทศบาลเมืองลพบุรีเพื่อนำไปทำหมัน ก่อนนำไปดูแลภายในสวนลิงโพธิ์เก้าต้น

นายเผด็จ ลายทอง ผอ.สำนักอนุรักษ์สัตว์ป่า กรมอุทยานฯ กล่าวว่า อนาคตของลิงลพบุรี มีกรอบแผนงานที่วางไว้ และอยู่ระหว่างการสอบถามความเห็นประชาชนในการย้ายลิงไปอยู่ที่เขตห้ามล่าสัตว์ป่าเขาสมโภชน์ โดยล้อมเขาให้ลิงได้อาศัยอยู่ธรรมชาติ ซึ่งอาจจะมีลิงที่ทำหมันแล้วทั้งในเขตเมืองลพบุรี หรือจากสวนลิงโพธิ์เก้าต้น ทั้งนี้ ขึ้นกับความต้องการของประชาชนชาวลพบุรี แต่ทางกรมอุทยานฯ ต้องวางแผนรองรับไว้ก่อน

เบื้องต้นสวนลิงโพธิ์เก้าต้น สามารถรองรับลิงได้ราว 1,000 ตัว และมีแผนจะขยายกรงเพิ่มเติมเพื่อรองรับลิงให้ได้มากขึ้น

กรมอุทยานฯ เดินหน้าแก้ปัญหาลิงทั่วประเทศ

จากข้อมูลของกรมอุทยานแห่งชาติสัตว์ป่าและพันธุ์พืชพบว่า ที่ผ่านมา กรมอุทยานฯ สำรวจประชากรลิงเพื่อเป็นฐานข้อมูล รวมถึงจัดทำคู่มือแนวทางปฏิบัติในการจัดการปัญหาลิง โดยทำหมันลิงทั้งหมด 26,910 ตัว โดยมีแผนการดำเนินการใน 3 ระยะ คือ ระยะสั้น 3 ปี (พ.ศ.2564) มีพื้นที่ต้นแบบที่ประสบความสำเร็จในการแก้ไขปัญหาลิงกับชุมชนอย่างน้อย 1 แห่ง คือ พื้นที่ อ.เมืองลพบุรี และ เขาตะเกียบ จ.ประจวบคีรีขันธ์

ลิง และชาวลพบุรี ต่างอาศัย อยู่ร่วมกัน มาอย่างช้านาน

ต่อมาคือ แผนระยะสั้น 5 ปี (พ.ศ.2569) ได้แก่ การขยายพื้นที่ต้นแบบไปยังพื้นที่ที่มีปัญหารุนแรง และ แผนระยะสั้น 10 ปี คือ ลิงกับคนสามารถอยู่ร่วมกันได้อย่างปลอดภัย โดยลิงมีจำนวนประชากรที่ลดลงและอยู่ในพื้นที่ได้อย่างเหมาะสม

ขณะที่ การแบ่งเกณฑ์ปัญหาความขัดแย้งระหว่างลิง-คน ตามความรุนแรง ได้แก่ 1.ระดับความรุนแรงมากได้แก่ พื้นที่อาศัยของลิงซ้อนทับกับพื้นที่มนุษย์เช่น ลิงลพบุรี ลิงบางขุนเทียน เป็นต้น

2.พื้นที่รุนแรงปานกลาง คือ พื้นที่อาศัยของลิงถูกล้อมรอบด้วยชุมชน และ 3.พื้นที่รุนแรงน้อย/เริ่มต้น คือ พื้นที่อาศัยของลิงถูกบุกรุก และมีพื้นที่คาบเกี่ยวกับพื้นที่ใช้ประโยชน์ของมนุษย์

ลิงแม่ลูกอ่อน อาศัยอยู่บริเวณพระปรางค์สามยอด จ.ลพบุรี

จากสำรวจประชากรลิงทั่วประเทศ ในพื้นที่ขัดแย้งระหว่างคนและลิง รวม 306 แห่ง โดยจำนวนประชากรลิงนอกพื้นที่อนุรักษ์ จำนวน 64,055 ตัว (ข้อมูลสำรวจ ณ ปี 2566) แบ่งเป็นตัวเต็มวัย 31,688 ตัว วัยรุ่น 26,732 ตัว ลูกเกาะอก 26,732 ตัว และไม่ระบุ 100 ตัว

สภาพลิงที่อาศัยอยู่ในตึก และ อาคารต่าง ๆ ในเขตเทศบาลเมืองลพบุรี

ขณะที่เมื่อจำแนกสายพันธุ์ของลิง ดังนี้ ลิงแสม 59,900 ตัว (93.51 %) ลิงกัง 1,365 ตัว (2.13 %) ลิงวอก 1,310 ตัว (2.05 %) ลิงเสน 1,174 ตัว (1.83 %)ลิงไอ้เงี้ยะ 306 ตัว (0.56%)
ขณะที่ข้อมูลการทำหมันลิงทั่วประเทศ (ข้อมูล ณ วันที่ 19 ก.พ.67) ดำเนินการแล้ว 126 พื้นที่ ใน 34 จังหวัด ภาคกลาง 11 จังหวัด,ภาคใต้ 9 จังหวัด, ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ 8 จังหวัด, ภาคตะวันตก 4 จังหวัด ภาคตะวันออก 2 จังหวัด รวมทั้งสิ้น 34 จังหวัด

ลิงที่ถูกจับจะนำไปขึ้นทะเบียน ทำหมัน และนำไปดูแลภายในสวนลิงโพธิ์เก้าต้น

ดังนั้น จากแผนดีเดย์จับลิงลพบุรี 300 ตัว เข้ากระบวนการทำหมันจึงเสมือนเป็นก้าวแรก ที่ทั้งกรมอุทยานฯ และ หน่วยงานท้องถิ่น ล้วนตั้งเป้าหมายให้ลิงจะยังคงสามารถอยู่ร่วมกับมนุษย์ได้ อย่างมีความสุข

ลิงที่ถูกจับจะนำไปขึ้นทะเบียน ทำหมัน และนำไปดูแลภายในสวนลิงโพธิ์เก้าต้น

ตามที่ นายจำเริญ ได้บอกว่า ลิงเป็นสัญลักษณ์ของลพบุรี จะต้องรักษาเอาไว้ควบคู่กับพระปรางค์สามยอด ปรางค์แขก และลิงที่ทำหมันจะให้อยู่ภายนอกในจำนวนจำกัดให้อยู่กับคนลพบุรีได้อย่างมีความสุข โดยตึกในละแวกใกล้เคียงที่ทรุดโทรมจะทำความสะอาดครั้งใหญ่ และทาสี ปรับปรุงให้กลับมาสวยงาม หวังว่าจะกลับมาสร้างสีสันดึงดูดนักท่องเที่ยวให้กลับยมายังเมืองลพบุรีได้อีกครั้ง

สภาพลิงที่อาศัยอยู่ในตึก และ อาคารต่าง ๆ ในเขตเทศบาลเมืองลพบุรี

นอกจากนี้ ภายหลังจากจัดระเบียบลิงแล้ว จะขยายพื้นที่สวนลิงโพธิ์เก้าต้น จากเดิมที่มีพื้นที่ 13 ไร่ โดยยังเหลือพื้นที่อีก 4 ไร่ โดยจะทำกรงเพิ่ม เพื่อรองรับลิงให้ได้มากขึ้น เมื่อแล้วเสร็จคาดว่าจะรองรับลิงได้ 3,000-4,000 ตัว รวมถึงหลักดันให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวและเรียนรู้เกี่ยวกับลิง สร้างเป็นแหล่งท่องเที่ยว “สไตล์พิภพวานร” จะช่วยลดปัญหาความเดือดร้อนของชาวลพบุรีลงได้ และสามารถดึงดูดนักท่องเที่ยวให้กลับมาท่องเที่ยวลพบุรีอีกครั้ง

พระปรางค์สามยอด โบราณสถาน และแหล่งท่องเที่ยวทางประวัติศาสตร์ ที่สำคัญแห่งหนึ่งของ จ.ลพบุรี

ความขัดแย้งระหว่างลิงกับคน ในเรื่องนี้จึงไม่มีใครที่ต้องรับบทตัวร้าย แต่หากร่วมมือกันบริหารจัดการอย่างเป็นระบบ และจริงจังสามารถคืนรอยยิ้มให้กับชาวลพบุรีและสร้างชีวิตความเป็นอยู่ที่ดีให้กับลิงที่อยู่คู่เมืองลพบุรีมาช้านาน ให้อยู่ร่วมกันได้อย่างยั่งยืนต่อไป สมฉายา “ลพบุรีเมืองลิง”  

อ่านข่าว : จัดระเบียบลิงลพบุรีผุด "เมืองพิภพวานร" ดึงท่องเที่ยวฟื้นศก. 

วันแรก! ปิดเมืองจับลิงลพบุรีได้ 30 ตัว เปิดอาวุธคู่กายปราบจ๋อ

"หมอล็อต" ชี้ลิงลพบุรีสุขภาพแย่ เครียด-ขี้เรื้อน-ขาดอาหาร