นับวัน ปัญหาฝุ่นละอองขนาดเล็ก PM 2.5 ยิ่งทวีความรุนแรงขึ้น และมีแนวโน้มที่จะรุนแรงขึ้นทุกปี แต่ถึงแม้ว่าประเทศไทยจะคุ้นเคยกับปัญหาฝุ่น PM 2.5 มาเป็นเวลานาน แต่ก็ยังมีความเข้าใจผิด ๆ เกี่ยวกับความอันตรายของฝุ่นพิษนี้อยู่

Thai PBS จะพามาไขข้อข้องใจถึงปัญหาและวิธีรับมือกับฝุ่น PM 2.5 อย่างถูกต้อง

❌การฉีดน้ำจากที่สูงช่วยลดฝุ่น PM 2.5

การใช้น้ำดักจับฝุ่นมักใช้ไม่ได้ผลกับฝุ่นที่มีอนุภาคเล็กมาก โดยเฉพาะฝุ่น PM 2.5 ที่มีขนาด 1 ใน 25 ของเส้นผ่านศูนย์กลางของเส้นผมคนเรา ซึ่งการใช้น้ำฉีดพ่นเพื่อดักจับฝุ่นมีข้อจำกัดมากมายที่ทำได้ยาก เช่น ต้องใช้น้ำปริมาณมาก และควบคุมขนาดละอองหยดน้ำให้สัมพันธ์กับขนาดฝุ่นละออง 

❌เก็บตัวอยู่ในบ้านจะปลอดภัยจากฝุ่น PM 2.5

การอยู่ในบ้านอาจมีโอกาสรับฝุ่น PM 2.5 ได้น้อยกว่าการอยู่กลางแจ้งก็จริง แต่นั่นก็ไม่ได้หมายความว่าคุณจะปลอดภัยจากฝุ่น 100% เนื่องจากฝุ่นละอองขนาดเล็กนี้ สามารถเล็ดลอดเข้ามาในบ้านได้ผ่านหน้าต่าง ประตู หรือแม้แต่ระบบระบายอากาศได้อย่างง่ายดาย หากไม่หมั่นกำจัดฝุ่นในบ้าน ติดตั้งเครื่องกรองอากาศ ก็สามารถเกิดการสะสมของฝุ่นในระดับเข้มข้นจนส่งผลกระทบต่อร่างกายได้เช่นกัน

❌ฝุ่น PM 2.5 ส่งผลเสียต่อร่างกายเพียงอย่างเดียว 

ฝุ่นที่เราหายใจเข้า ไม่ได้ส่งผลเสียต่อร่างกายอย่างเดียว แต่รวมไปถึงสุขภาพจิตด้วย จากรายงานของ องค์การอนามัยโลก (WHO) ชี้ให้เห็นว่า อาจมีคนเสียชีวิตจากการหายใจเอามลพิษทางอากาศเกินมาตรฐาน กว่า 7 ล้านคนต่อปี ซึ่งอาจเป็นสาเหตุของโลกทางเดินหายใจ หลอดเลือดหัวใจ และยังสามารถส่งผลกระทบต่อระบบประสาทและการรับรู้ เช่น ความผิดปกติทางระบบประสาท การอักเสบของสมอง หรือการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน  ที่ในท้ายที่สุดจะนำมาซึ่งปัญหาสุขภาพจิตได้

❌ฝุ่นพิษ PM 2.5 อยู่แค่ในอากาศเท่านั้น

คนส่วนใหญ่เชื่อว่า PM 2.5 เป็นเรื่องของคุณภาพอากาศเท่านั้น แต่ฝุ่นที่มีอนุภาคเล็กเหล่านี้สามารถตกตะกอนและเกาะอยู่บนพื้นผิวต่าง ๆ ได้ รวมถึงแหล่งน้ำต่าง ๆ เช่น คลอง แม่น้ำ ทะเลสาบ หรือแม้แต่ในอ่างเก็บน้ำ

ซึ่งถ้าหากไม่มีอุปกรณ์บำบัดน้ำที่สามารถกรองฝุ่นขนาดเล็ก หรือภาชนะใส่น้ำไม่มีการปิดมิดชิด อาจทำให้เกิดการปนเปื้อนของฝุ่นละอองขนาดเล็กในน้ำดื่ม เสี่ยงต่อการนำโลหะหนัก สารเคมี และสารพิษอื่น ๆ ที่มาพร้อมกับฝุ่นเข้าสู่ร่างกาย ที่จะส่งผลกระทบต่อระบบภูมิคุ้มกันและสุขภาพได้  

❌ก็แค่ฝุ่น ไม่น่าจะอันตรายถึงชีวิต 

จากรายงานสภาวะอากาศโลก ฉบับที่ 5 หรือ State of Global (SoGa) โดย องค์กรวิจัยอิสระจากสหรัฐฯ ชี้ให้เห็นว่า ปัญหามลพิษทางอากาศส่งผลกระทบต่อสุขภาพรุนแรงขึ้น และกลายเป็นสาเหตุการเสียชีวิตของประชากรทั่วโลกเป็นอันดับ 2 ของโลก โดยเฉพาะในกลุ่มเด็กที่มีอายุ ต่ำกว่า 5 ปี ซึ่งจากข้อมูลในปี 2564 ยังระบุไว้อีกว่า มีเด็กเสียชีวิตจากปัญหามลพิษทางอากาศ ถึง 700,000 คน โดยเกินครึ่งของจำนวนนี้ เสียชีวิตจากการสูดดมควันพิษในครัวเรือน เช่น การเผาไหม้เพื่อประกอบอาหาร การสูบบุหรี่ภายในบ้าน การจุดน้ำมันก๊าด เป็นต้น

ฝุ่น PM 2.5 ไม่ใช่แค่ปัญหาทางอากาศ แต่เป็นภัยเงียบที่ส่งผลต่อสุขภาพในทุกมิติ การรับรู้ข้อมูลที่ถูกต้องจึงเป็นสิ่งสำคัญเพื่อให้เราสามารถรับมือและปกป้องได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ที่มา : UNICEF Thailand, UNICEF USA, Health Policy Watch