ปัญหาขยะล้นเกาะล้านเป็นข่าวครึกโครมเมื่อกลางปี 2558 ผ่านไปเกือบ 1 ปี ปัญหานี้ยังไม่คลี่คลายและมีแนวโน้มที่จะหนักขึ้นเรื่อยๆ ขยะตกค้างบนเกาะล้านที่สะสมมานานราว 6-7 ปี กินพื้นที่ใหญ่กว่าสนามฟุตบอลขนาดมาตรฐาน
เจ้าหน้าที่สำนักงานเจ้าท่าภูมิภาค สาขาพัทยา กรมเจ้าท่า เปิดเผยกับ "ไทยพีบีเอสออนไลน์" ว่า ปัจจุบันมีนักท่องเที่ยวใช้บริการเรือโดยสารข้ามฟากไปยังเกาะล้านประมาณ 3,000 คนต่อวัน แบ่งเป็นท่าหน้าบ้าน 2,000 คน และท่าหาดตาแหวนอีก 1,000 คน แต่หากเป็นช่วงวันหยุดเทศกาลต่างๆ จำนวนนักท่องเที่ยวที่ข้ามฟากมายังเกาะล้าน ทั้งแบบไปเช้า-เย็นกลับหรือพักค้างคืนจะเพิ่มขึ้นเป็น 3-4 เท่าตัว หรือราว 10,000-13,000 คนต่อวัน ยังไม่รวมจำนวนนักท่องเที่ยว คณะทัวร์ ที่โดยสารเรือสปีดโบ๊ทและเรือประเภทอื่นๆ มายังเกาะ
ขณะที่ ประชากรท้องถิ่นตามทะเบียนราษฎร์มีอยู่ 4,000 คน ส่วนประชากรแฝงและแรงงานต่างด้าวมีอยู่ประมาณ 4,000-8,000 คน
จำนวนผู้คนที่เพิ่มมากขึ้น ส่งผลให้ที่พักทั้งโรงแรม รีสอร์ต โฮมสเตย์ ร้านอาหาร และร้านขายของผุดขึ้นราวกับดอกเห็ด ซึ่งฐานข้อมูลผู้เสียภาษีในปี 2559 จาก สำนักงานเมืองพัทยา สาขาเกาะล้าน ระบุว่า ปัจจุบันมีผู้ประกอบการห้องพักรายวันบนเกาะล้าน 140 ราย จำนวนห้องพักกว่า 1,300 ห้อง ส่วนห้องพักรายเดือนมีผู้ประกอบการ 13 ราย จำนวนห้องพัก 151 ห้อง นอกจากนี้ยังมีร้านอาหาร 47 แห่ง และร้านขายของอีก 22 แห่ง
คนเพิ่ม ขยะเพิ่ม
ปฏิเสธไม่ได้ว่าเมื่อจำนวนผู้อยู่อาศัยและนักท่องเที่ยวบนเกาะล้านเพิ่มมากขึ้น สิ่งที่ตามาคือ "ขยะ" ซึ่งเริ่มเป็นปัญหาสะสมมาตั้งแต่ปี 2555
นายจรัญ เทียมเมือง หัวหน้าฝ่ายป้องกันและรักษาความปลอดภัย สำนักงานเมืองพัทยา สาขาเกาะล้าน กล่าวว่า ปัญหาขยะบนเกาะล้านเริ่มวิกฤตในปี 2555 เมื่อเรือขนถ่ายขยะจากเกาะล้านไปฝั่งพัทยาชำรุดต้องส่งซ่อมนาน 1 เดือน ทำให้ขยะตกค้างอยู่บนเกาะ และเป็นที่มาของการขุดบ่อทิ้งขยะขนาดใหญ่ชั่วคราวตามหลักความปลอดภัยทางสิ่งแวดล้อม บนเนื้อที่ประมาณ 8-10 ไร่ อยู่บริเวณไหล่เขาติดถนนระหว่างเส้นทางไปยังหาดแสม ซึ่งขณะนี้มีปริมาณขยะสะสมอยู่ราว 10,000 ตัน
"ปัญหาขยะล้นเกาะล้านเริ่มสะสมมาตั้งแต่ช่วงที่รีสอร์ตและโฮมสเตย์บนเกาะเริ่มได้รับความนิยม ปัจจุบันขยะบนเกาะไม่ได้มีเพียงแค่ขยะจากชุมชน แต่ส่วนใหญ่เป็นขยะจากร้านอาหาร ทั้งร้านอาหารทั่วไป ร้านอาหารที่รับนักท่องเที่ยวและคณะทัวร์ต่างชาติ และยังมีขยะจำพวกวัสดุก่อสร้าง ซึ่งแม้เราจะจัดการปัญหาอย่างเต็มกำลังและเต็มประสิทธิภาพที่มี แต่ปริมาณขยะที่มากขึ้นกว่าที่ประมาณการไว้ในช่วง 10 ปี ตั้งแต่ปี 2548-2558 วันละ 5-8 ตัน ทำให้เกิดปัญหาขึ้น" นายจรัญ ระบุ
พนักงานเก็บขยะบนเกาะล้าน ให้ข้อมูลกับผู้สื่อข่าว "ไทยพีบีเอสออนไลน์" ซึ่งลงพื้นที่ตรวจสอบปัญหาขยะที่เกาะล้านช่วงต้นเดือน เม.ย. 2559 ว่า ปริมาณขยะบนเกาะเพิ่มจาก 10-15 ถังเหล็กขนาดใหญ่หรือประมาณ 25-35 ตัน เมื่อประมาณ 6-7 ปีที่แล้ว เป็นประมาณ 25 ถัง หรือเกือบ 63 ตันต่อวัน จากการเก็บขยะที่ท่าหน้าบ้านและหาดตาแหวน
ขณะที่ศักยภาพในการเก็บและกำจัดขยะในแต่ละวัน โดยการขนใส่เรือขยะนำไปทิ้งที่ฝั่งพัทยาทำได้เพียง 14 ถัง หรือประมาณ 35 ตันต่อวัน เท่ากับว่าในช่วงหลายปีที่ผ่านมาเกาะล้านมีขยะตกค้างเฉลี่ย 27.5 ตันต่อวัน
นอกจากนี้ถังขยะเหล็กที่มีอยู่ส่วนมากก็ชำรุดเสียหาย ใช้งานได้เพียง 24 ถัง และส่วนหนึ่งประมาณ 10-14 ถัง ยังต้องหมุนเวียนไปกับเรือขนถ่ายขยะ จำนวนถังขยะเหล็กที่มีจึงไม่เพียงพอต่อการเก็บ ทำให้รถขยะต้องวิ่งหลายเที่ยว วิ่งทั้งวัน กว่าจะเก็บขยะได้ทั่วทั้งเกาะ ที่สำคัญคือจำนวนพนักงานเก็บขยะมีน้อยกว่าปริมาณขยะที่ต้องจัดเก็บ
ไม่เพียงปัญหาที่บ่อขยะ แต่เมื่อลงสำรวจพื้นที่บนเกาะล้าน ภาพความสวยงามของหาดทรายขาว น้ำทะเลใส ถูกทำลายด้วยมลภาวะจากขยะมูลฝอยจำนวนไม่น้อย ซึ่งถูกนำมาทิ้งไว้ริมถนนเป็นทางยาว ขณะที่ชายหาด ชายป่า ริมทางเดินหรือพื้นที่รอบๆ ชุมชนก็มีเศษขยะตกค้างในหลายซอกมุม
ขยะล้นเกาะล้าน
ขยะถูกนำมาทิ้งตามข้างทางสาธารณะบนเกาะล้าน
บ่อขยะชั่วคราวบนพื้นที่ 8-10 ไร่บนเกาะล้าน จ.ชลบุรี มีขยะมูลฝอยสะสมกว่า 10,000 ตัน
สภาวะจำทน "ขยะล้นบ้าน" ชาวเกาะล้านถามจะอยู่กันอย่างไร?
"เมื่อก่อนที่รีสอร์ตแมลงวันเยอะมากเป็นแมลงวันที่บินมาจากบ่อขยะใหญ่นั่นแหละ ถ้ามีแมลงวันที่รีสอร์ตจะรู้ทันทีว่าขยะในบ่อเน่า เพราะส่วนมากเป็นเศษอาหารทะเลที่มีกลิ่นเหม็น ซึ่งทางฝั่งพัทยาไม่ให้ขนขึ้นไปเด็ดขาด ต้องตากให้แห้งหมดกลิ่นถึงจะขนขึ้นไปทิ้งได้ แต่พักหลังเจ้าหน้าที่เอาน้ำหมักชีวภาพ (อีเอ็ม) มาฉีดก็ลดปัญหาไปได้มาก แมลงวันไม่ค่อยมี แต่อยากให้เจ้าหน้าที่และเมืองพัทยาแก้ไขปัญหาจริงจังมากกว่านี้ เพราะปัญหาขยะล้นที่เกิดขึ้นไม่ใช่ได้สร้างแคปัญหามลภาวะ แต่ยังลามไปถึงเรื่องสุขอนามัยของคนในพื้นที่และนักท่องเที่ยวด้วย" เจ้าของรีสอร์ตบริเวณท่าหน้าบ้าน เกาะล้าน กล่าว
ด้าน กรรมการชุมชนเกาะล้าน เมืองพัทยา จ.ชลบุรี ให้ข้อมูลเพิ่มเติมว่า ปัญหาขยะบนเกาะล้านเป็นปัญหาใหญ่ที่หลายฝ่ายตระหนักมานาน และทางเจ้าหน้าที่ได้เดินทางไปศึกษาดูงานในจังหวัดต่างๆ เพื่อนำแนวทางมาปรับใช้แก้ไข แต่เรื่องก็ยุติไปเพราะมีเสียงคัดค้านจากคนในชุมชน เพราะกลัวว่าโรงกำจัดขยะที่จะสร้างอาจก่อมลพิษมากกว่าเดิม ทำให้ปัญหาการจัดการขยะล่าช้าออกไป ก็ได้แต่หวังว่าจะมีวิธีจัดการที่ดีในเร็วๆ นี้
ไร้วินัย ขาดความตระหนัก ต้นเหตุปัญหาขยะล้น
แม้จำนวนนักท่องเที่ยวและประชากรบนเกาะที่เพิ่มมากขึ้น จะเป็นปัจจัยหนึ่งที่ทำให้ปัญหาขยะบนเกาะล้านบานปลาย แต่ นายจรัญ เทียมเมือง หัวหน้าฝ่ายป้องกันและรักษาความปลอดภัย สำนักงานเมืองพัทยา สาขาเกาะล้าน มองว่า การขาดวินัยในการคัดแยกขยะและการขาดความร่วมมือร่วมใจของชาวบ้าน ผู้ประกอบการ รวมถึงนักท่องเที่ยวในการดูแลรักษาสิ่งแวดล้อม คือสาเหตุที่ทำให้ขยะไม่หมดไปจากเกาะล้านเสียที
"มีชาวบ้านและผู้ประกอบการเพียงส่วนน้อยเท่านั้นที่เห็นความสำคัญของเรื่องนี้ กลุ่มที่ให้ความร่วมมือดีก็จะคัดแยกขยะมูลฝอยกับขยะที่รีไซเคิลได้ไว้ให้ แต่ที่เหลือส่วนใหญ่โดยเฉพาะร้านอาหารมักทิ้งรวมและทิ้งไม่เป็นที่ และที่เป็นปัญหาอย่างมากคือการที่ผู้ประกอบการให้ลูกน้องที่เป็นแรงงานข้ามชาตินำขยะไปทิ้ง เมื่อเขาไม่รู้ภาษาหรือผู้ประกอบการไม่บอกจุดทิ้งให้ถูกต้อง คนกลุ่มนี้ก็จะนำไปทิ้งไว้เรี่ยราดหรือเห็นที่ไหนว่างก็วางทิ้งไว้เลย แม้จะมีการจับปรับเป็นเงินหลักพันบาทแต่ปัญหาก็ไม่ได้ทุเลา ขณะที่ทางรีสอร์ตก็แจ้งเข้ามาว่าแม้จะจัดถังทิ้งแยกประเภทขยะตามที่ ททท.นำมาให้ แต่นักท่องเที่ยวส่วนมากก็ไม่ค่อยให้ความร่วมมือ" หัวหน้าฝ่ายป้องกันและรักษาความปลอดภัย สำนักงานเมืองพัทยา สาขาเกาะล้าน ชี้แจงเพิ่มเติม
ปัญหาขยะล้นเกาะล้านที่อยู่ในขั้นวิกฤตและดูเหมือนว่ายังไม่ได้รับการแก้ไข เป็นที่มาของคำถามถึง "แผนจัดการขยะบนเกาะล้านระยะยาว" ที่ นายอิทธิพล คุณปลื้ม นายกเมืองพัทยา เคยให้สัมภาษณ์ไว้ว่า ภายใน 1 ปี นับจากกลางปี 2558 เกาะล้านจะมีศูนย์กำจัดและคัดแยกขยะ ขณะนี้โครงการดังกล่าวดำเนินการคืบหน้าไปถึงไหน ติดตามในรายงานพิเศษ "วิกฤตขยะเกาะล้าน" ตอนที่ 2 รอพิสูจน์อีก 1 ปี "โรงเผาขยะแบบไร้ควัน" นวัตกรรมผ่าทางตันวิกฤตขยะล้นเกาะล้าน
สิรินภา อิ่มศิริ ผู้สื่อข่าวไทยบีพีเอสออนไลน์ รายงาน