ภายในวัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ราชวรมหาวิหาร ย่านท่าพระจันทร์ กรุงเทพฯ มีรถเร่จำหน่ายผลิตภัณฑ์ สมุนไพรและยาแผนโบราณนานาชนิดจอดอยู่
ทีมข่าวเปิดปมถามหายาสมุนไพรรักษาอาการปวดเมื่อตามร่างกายจากแม่ค้าที่ประจำอยู่ที่ รถคันหนึ่ง สิ่งที่ได้คือ ยาผงสีเหลือง ราคาซองละ 40 บาท เมื่อพิจารณาเนื้อหาที่ปรากฏอยู่บนฉลากยา พบว่า นอกจากโลโก้รูปรากไม้แล้ว ยังมีโฆษณาสรรพคุณระบุไว้ว่า เป็นสมุนไพรไทยเพื่อสุขภาพ แก้เลือดลม 12 จำพวก แก้ปวดเมื่อยร่างกาย เหน็บชา นอนไม่หลับ บรรเทาอาการอัมพฤกษ์ อัมพาต ระบุวันที่ผลิตและวันหมดอายุ แต่ไม่มีทะเบียนยา
ทีมงานมีโอกาสได้พบกับชาวบ้านกลุ่มหนึ่งที่ อ.ลาดบัวหลวง จ.พระนครศรีอยุธยา พวกเขาบอกว่า ชาวบ้านที่นี่ส่วนใหญ่ใช้ยาผีบอก ยี่ห้อจินดามณี ที่ซื้อจากเจ้าอาวาสวัดแห่งหนึ่งในพื้นที่
ยาผงจินดามณีที่ได้รับความนิยมจากชาวบ้านนั้นผลิตออกมาจำหน่ายด้วยกัน 3 รุ่น แต่ละรุ่นมีความแตกต่างกันแม้จะซื้อจากแหล่งเดียวกันก็ตาม
ยาผงจินดามณีรุ่นแรกๆ มีโลโก้เป็นรูปโยคีปู่ขาว เนื้อหาบนฉลากวงเล็บว่า ยาผีบอก ระบุสรรพคุณไว้ครอบจักรวาลว่า แก้โรคปวดตามข้อ ปวดหลัง ปวดเอว โรคเกาต์ รูมาตอยต์ กระดูกทับเส้นประสาท หอบหืดและภูมิแพ้ โดยในรุ่นแรกมีเลขสารบบ อย.ปรากฏอยู่ แต่ยาผงจินดามณีรุ่นต่อมา แม้ข้อมูลในฉลากยายังเหมือนเดิม แต่โลโก้เปลี่ยนไป รวมทั้งเปลี่ยนจากเลขสารบบ อย.เป็นเลขทะเบียนยา
ส่วนข้อมูลบนซองยาผงจินดามณีรุ่นล่าสุด คำว่า ยาผีบอก ถูกแทนที่ ด้วยคำว่า สมุนไพรสูตรโบราณ
จากการตรวจหาสเตียรอยด์ในยาผงสีเหลืองซองละ 40 บาท และ ยาผงจินดามณี พบว่า ทั้ง 2 ตัวอย่างตรวจพบเดกซาเมทาโซน ซึ่งเป็นสารสเตียรอยด์ เป็นส่วนผสมในปริมาณสูง ทั้งที่สารดังกล่าวกฎหมายกำหนดให้เป็นยาควบคุมพิเศษ เนื่องจากมีความเป็นพิษสูงและต้องให้แพทย์เป็นผู้สั่งจ่ายเท่านั้น
สิ่งที่ทีมงานตรวจพบ สอดคล้องกับที่ปรากฏในระบบแจ้งเตือนภัยฐานข้อมูล คุณภาพความปลอดภัยผลิตภัณฑ์สุขภาพ กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข ซึ่งประกาศแจ้งเตือนภัยผลิตภัณฑ์ยาไม่ปลอดภัย โดยระบุว่าตรวจพบเดกซาเมทาโซน ซึ่งสเตียรอยด์ชนิดหนึ่งในยาผงจินดามณี ตำรับยาผีบอก
ผศ.ภญ.นิตยา เกียรติยิ่งอังศุลี ผู้จัดการศูนย์เฝ้าระวังและพัฒนาระบบยา (กพย.) จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย บอกว่า
ผู้ค้าจะผสมสเตียรอยด์ลงในสิ่งที่เราเรียกว่ายาผีบอก นอกจากนั้น ยังผสมในยาชุด ยาลูกกลอน ยาผง ยาน้ำสมุนไพร ตอนหลังลามไปถึงเครื่องดื่มน้ำผลไม้บางอย่าง ที่อวดอ้างสรรพคุณไว้เว่อร์ทั้งนั้น และครอบจักรวาลมากๆ
มีข้อมูลว่า ผู้ที่บริโภคสเตียรอยด์ติดต่อกันในระยะเวลาหนึ่งจะเริ่มมีความผิดปกติทางร่างกายปรากฏให้เห็นเช่น กระดูกผิดรูป แขนคด ใบหน้ากลม เป็นต้น และ หากยังบริโภคยาหรือเครื่องดื่มที่มีสเตียรอยด์เป็นส่วนผสมต่อเนื่องเป็นระยะเวลานานอาจเป็นอันตรายถึงชีวิต
นายแพทย์วิศรุต เจริญพันธุ์ ผู้อำนวยการโรงพยาบาลโนนสัง จ.หนองบัวลำภู ให้ความรู้ไว้ว่า
โดยสรุปแล้วตัวสเตียรอยด์ที่ว่าคือ มันจะมีผลกับกระเพาะอาหาร ทำให้เลือดออกในกระเพาะอาหาร กระเพาะอาหารทะลุ นอกจากนั้นยังมีผลทำให้ร่างกายติดเชื้อในกระแสเลือดง่าย และ ยังมีผลต่อไต ทำให้ไตวาย ทั้งหมดเป็นอันตรายถึงชีวิต
เครือข่ายจัดการปัญหาสเตียรอยด์ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ระบุว่า ระบบการควบคุมสเตียรอยด์ของไทยยังมีปัญหาทำให้เกิดการรั่วไหลออกนอกระบบ แม้สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยาหรือ อย.กำหนดให้ผู้นำเข้าและผู้ผลิตยาสเตียรอยด์ต้องรายงานการผลิต การนำเข้าและการกระจายยาและสารเคมี แต่ก็ยังมีการลักลอบนำออกนอกระบบอย่างต่อเนื่อง นอกจากนั้น ประสิทธิภาพที่ดีในการบำบัด บรรเทาอาการ ทำให้มีการใช้สเตียรอยด์อย่างพร่ำเพรื่อเกินความจำเป็น...
ชมย้อนหลัง เปิดปม ตอน ยาผีบอก
http://program.thaipbs.or.th/PerdPom/episodes/54152