หลังจากที่ประชุมสมัชชาใหญ่แห่งสหประชาชาติที่นครนิวยอร์ก ซึ่งมีสมาชิก 193 ประเทศ ลงมติ 93 ต่อ 24 เสียง ให้ระงับสมาชิกภาพของรัสเซียในคณะมนตรีสิทธิมนุษยชน (UNHRC) หลังมีรายงานการละเมิดสิทธิมนุษยชนอย่างร้ายแรงในวงกว้างอย่างเป็นระบบโดยกองกำลังรัสเซีย ซึ่งรุกรานยูเครนมาตั้งแต่ช่วงปลายเดือน ก.พ.ที่ผ่านมา
อ่านข่าวเพิ่มเติม : UN ลงมติ 93-24 เสียง ระงับรัสเซียจาก UNHRC
นายสุณัย ผาสุข ที่ปรึกษาองค์กรฮิวแมนไรตส์วอตช์ ประจำประเทศไทย มองเรื่องนี้ผ่านรายการ Newsroom Daily ไทยพีบีเอสว่า น่าจะเป็นการปูทางที่จะนำคนผิดมาขึ้นศาล ในกรณีสงครามรัสเซียยูเครน
ซึ่งก่อนหน้านี้ที่ประชุมสมัชชาใหญ่แห่งสหประชาชาติ มีมติเสียงข้างมาก ระบุว่าการกระทำของรัสเซียเป็นการรุกรานยูเครน ซึ่งต้องหยุดการกระทำทันที เพราะเป็นการกระทำผิดกติการะหว่างประเทศ
การรุกรานเป็นการละเมิดกฎบัตรสหประชาชาติ มาตรา 7 และเป็น 1 ใน 4 ฐานความผิดอาญาตามกฎหมายระหว่างประเทศ
หลังจากมติดังกล่าวก็มีหลักฐานว่ารัสเซียละเมิดกฎหมายสงคราม ก่ออาชญากรรมสงครามในหลายพื้นที่ ซึ่งฮิวแมนไรตส์วอตช์ได้ส่งเจ้าหน้าที่สืบสวนลงพื้นที่ที่ยูเครน เพื่อจัดทำรายงาน ซึ่งรายงานดังกล่าวจะนำเข้าสู่กลไกของศาลยุติธรรมระหว่างประเทศ และศาลอาญาระหว่างประเทศ รวมทั้งคณะกรรมการอิสระตรวจสอบข้อเท็จจริงของ UNHRC
ซึ่งการระงับสมาชิกภาพของรัสเซียใน UNHRC เป็นการยกระดับให้รัสเซียรู้ว่า ไม่ควรมีที่ทางอยู่ในกลไกสิทธิมนุษยชนสหประชาชาติ เพราะมีพฤติกรรมที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนอย่างร้ายแรง ต้องถูกขับออกไป
ตอนนี้รัสเซียก็จะถูกชงไปเรื่อย ๆ ว่า ทำผิดกติการะหว่างประเทศ รุกราน กระทำอาชญากรรมสงคราม และถ้าสามารถรวบรวมหลักฐานผลกระทบได้มากขึ้น ก็จะเข้าข่ายอาชญกรรมต่อมนุษยชาติ
อย่างไรก็ตาม รัสเซียเป็นสมาชิกคณะมนตรีความมั่นคงแห่งสหประชาชาติ ซึ่งสามารถใช้สิทธิ์วีโต้ได้ ถ้าศาลระหว่างประเทศมีคำวินิจฉัยว่า ทำผิด รัสเซียสามารถวีโต้ ไม่ให้ยูเอ็นใช้กลไกบังคับรัสเซียให้มารับผิด หรือให้นำตัวผู้นำมาขึ้นศาลได้
แต่สิ่งที่เกิดขึ้นในขณะนี้คือ การชงประเด็นรอ เพื่อให้หลักฐานทั้งหมดที่มีอยู่ ได้ใช้เมื่อรัสเซียเปลี่ยนขั้วอำนาจจากผู้นำปูติน
เมื่อถึงตอนนั้น ปูตินก็เหมือนกับราคาที่รัสเซียต้องจ่าย เพื่อจะกลับเข้าสู่ประเทศประชาคมระหว่างประเทศ และหลุดพ้นแรงกดดันจากนานาชาติ ก็ต้องนำตัวปูตินและผู้ที่เกี่ยวข้องมาขึ้นศาล
เมื่อถามถึงประเทศอาเซียนที่งดออกเสียงในประชุมสมัชชาใหญ่แห่งสหประชาชาติ ซึ่งไทยเป็นหนึ่งในประเทศที่งดออกเสียง นายสุณัย กล่าวว่า สาเหตุที่ไทยและประเทศอาเซียนบางส่วนงดออกเสียง เพราะรัสเซียส่งบันทึกขู่ว่า ถ้าใครลงมติเห็นด้วยกับการระงับสมาชิกภาพของรัสเซียในคณะมนตรีสิทธิมนุษยชน จะถือว่าเป็นศัตรูกัน และจะมีผลกระทบตามมา
ผลประโยชน์ของสมาชิกอาเซียนกับรัสเซีย มีมากน้อยไม่เท่ากัน ก็เป็นเหตุผลที่เข้าใจได้
นายสุณัย กล่าวว่า ขณะนี้รัสเซียไม่สนใจกติการระหว่างประเทศอีกแล้ว จึงเหลือเพียง 2 ทางเลือกคือ ความเพลี่ยงพล้ำในทางทหารจนต้องเลิกสงครามไปด้วยตัวเอง หรือความพ่ายแพ้ทางการเมืองของปูติน ซึ่งทั้ง 2 ปัจจัยนี้จะต้องใช้เวลานาน อาจจะยืดเยื้อเป็นเวลาหลายปี ความเสียหายต่อรัสเซีย ยูเครน และพลเรือน ก็จะยิ่งมีมากขึ้นเรื่อย ๆ รวมถึงทั้งโลกก็จะได้รับผลกระทบหนักขึ้นด้วยเช่นกัน
อย่างไรก็ตาม มติของยูเอ็นในการประณามรัสเซียและการระงับสมาชิกภาพฯ เป็นการชงประเด็นเพื่อรอสถานการณ์ในอนาคต หากนานาชาติต้องการยกระดับจัดการกับรัสเซีย ก็จะชงประเด็นใช้หลัก "Responsibility to Protect