"วัวชน-ไก่ชน-ปลากัด" อนุรักษ์ประเพณี หรือทรมานสัตว์?

หนังสือถึง ผู้ว่าฯ ทุกจังหวัด อนุญาตเปิด "บ่อนไก่-วัวชน" 

หลังจากปลัดกระทรวงมหาดไทย ออกหนังสือประทับตรา "ด่วนที่สุด" ถึง ผู้ว่าราชการจังหวัดทุกจังหวัด ลงวันที่ 24 ก.พ.2566 ให้ซักซ้อมแนวทางอนุญาตจะให้มีการเล่นการพนันประเภทให้สัตว์ต่อสู้กัน เช่น การเล่นการพนันชนโค การพนันชนไก่ และกัดปลา การพนันแข่งขันวัวลาน

โดยให้ใช้ดุลยพินิจ "สั่งอนุมัติ" หรือ "ไม่อนุมัติ" ให้เจ้าพนักงานผู้ออกใบอนุญาต "ใช้ดุลยพินิจ" อย่างรอบคอบและเหมาะสม ไม่เป็นการทรมาน หรือทารุณกรรมสัตว์

ประกาศให้นำระเบียบกระทรวงมหาดไทย ว่าด้วยการพนัน ชนไก่ และกัดปลา พ.ศ.2552 มาบังคับใช้โดยอนุโลมให้ จ.นครศรีธรรมราช สงขลา และพัทลุง เปิดบ่อนเดือนละครั้ง

ส่วนจังหวัดอื่นเปิดได้สัปดาห์ละครั้ง รวมถึงอนุมัติให้สามารถเล่นพนันชนโคได้เป็นกรณีพิเศษ เฉพาะงานประเพณีประจำปีที่เคยได้รับอนุญาตหาเงินเพื่อการกุศล ปีละไม่เกิน 5 ครั้ง ครั้งละไม่เกิน 3 วัน และต้องไม่ตรงกับวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา

เช่นเดียวกับการอนุญาตพนันชนไก่และกัดปลา ให้อนุญาตเฉพาะวันเสาร์ หรือวันอาทิตย์ สัปดาห์ละ 1 ครั้ง และสถานที่เล่นต้องมิดชิดไม่เปิดเผย ไม่ให้บุคคลภายนอกหรือเยาวชนแลเห็น และไม่ให้มีการเล่นพนัน ซึ่งเป็นการทรมานสัตว์ เช่น เอามีดหรือหนามผูก วางยาเบื่อ ยาเมา ให้สัตว์ชนหรือสู้กัน

ส่วนการพนันวัวลาน ต้องไม่อนุญาตให้ผู้ที่ยังไม่บรรลุนิติภาวะเข้าไปเล่นและป้องกันไม่ให้มีการพกพาอาวุธหรือดื่มแอลกอฮอล์ เข้าไปในสถานที่เล่นพนันเด็ดขาด

ส่วนการพนันแข่งม้า ต้องมีเจตนารมณ์ เพื่อบริจาคในกิจการสาธารณกุศล จัดแข่งได้เป็นปกติประจำสัปดาห์ ป้องกันไม่ให้เด็กที่ไม่บรรลุนิติภาวะ เข้าเล่นพนัน เล่นโต๊ดเถื่อน โดยหนังสือคำสั่งอนุญาตฉบับนี้ เป็นการอนุญาตหลังสถานการณ์ โควิด-19 คลี่คลาย

นี่เป็นส่วนหนึ่งของประกาศ แต่ประเด็นดังกล่าวถูกนำมาพูดถึงและตั้งคำถามอีกครั้ง ถึงความเหมาะสม เพราะเกรงว่า ในระยะยาวอาจจะส่งผลกระทบต่อสังคม เยาวชน เป็นแหล่งฟอกเงิน รวมไปถึงนานาชาติอาจไม่ยอมรับที่ไทยสนับสนุนให้มีการทารุณกรรมสัตว์ และนำมาเป็นส่วนหนึ่งของเกมการพนัน

หวั่นอนุญาตให้สัตว์สู้กัน ทำไทยถูกต่างชาติบอยคอต

ขณะที่องค์กรภาคีช่วยเหลือสัตว์ทั่วประเทศ ออกตัวคัดค้านต่อประกาศดังกล่าวทันที เพราะมองว่า ปัจจุบันทั่วโลกต่างให้ความสำคัญต่อสวัสดิภาพสัตว์ และพยายามยกเลิกกิจกรรมทุกอย่างที่ส่งผลกระทบต่อชีวิตสัตว์ แต่ไทยกลับทำสวนกระแส

นายโรเจอร์ โลหะนันท์ เลขาธิการสมาคมพิทักษ์สัตว์ไทย ให้ข้อมูลกับไทยพีบีเอสออนไลน์ ว่า เมื่อวันที่ 8 มี.ค.2566 องค์กรภาคีช่วยเหลือสัตว์ทั่วประเทศ ได้ออกแถลงการณ์และยื่นหนังสือกับกระทรวงมหาดไทย ซึ่งชี้แจงว่า ประกาศดังกล่าวเป็นขั้นตอนปกติ หลังกิจกรรมต่าง ๆ ถูกหยุดไปจากสถานการณ์โควิด แต่ขณะนี้สามารถกลับมาเปิดได้แล้ว โดยเน้นให้ผู้ว่าฯ หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง บังคับใช้กฎหมายอย่างเคร่งครัด

แต่ตนมองว่า การที่มหาดไทยทำหนังสือประทับด่วนที่สุด และมีข้อความกล่าวนำว่า "เพื่อเป็นการส่งเสริมขนบธรรมเนียมประเพณีท้องถิ่น สร้างรายได้ให้ชุมชน และสร้างอาชีพสุจริต" อาจทำให้เกิดความเข้าใจที่ผิดว่าเป็นการสนับสนุน

แม้ประเทศไทยมีกฎหมายป้องกันการทารุณกรรมสัตว์ แต่การบังคับใช้กฎหมายก็ละเว้นให้ว่า หากเป็นเรื่อง "ขนบธรรมเนียมประเพณี" ซึ่งกระทรวงมหาดไทย กำลังนำสิ่งนี้มาอนุญาตให้จัดการพนัน โดยหาทางยกเว้นว่ากิจกรรมเหล่านี้เป็นวัฒนธรรม ไม่ใช่เป็นการทรมานสัตว์

อนุญาตให้เปิดบ่อนโดยใช้สัตว์มาทรมาน และยังพยายามให้เกิดความชอบธรรม โดยอ้างเป็นขนบธรรมเนียมประเพณีของท้องถิ่นที่มีมาตั้งแต่ดั้งเดิม

นายโรเจอร์ ยังมองว่า ในอนาคตหากปล่อยให้เรื่องนี้ผ่านไปโดยไม่ได้แนวทางดูแลจัดการให้รอบคอบ อาจถูกใช้เป็นข้ออ้างมาหว่านล้อม ที่จะนำสัตว์อื่น ๆ มาต่อสู้เพื่อแข่งขันเช่นกัน

หากต้องการส่งเสริมให้สัตว์เหล่านี้ให้เป็นซอฟต์เพาเวอร์ หรือการหาเงินเข้าประเทศโดยไม่ต้องทำร้ายสัตว์ ยังมีวิธีทางอื่นอีกมากมายที่เป็นจุดขายได้ สนันสนุนการอนุรักษ์

ไม่ว่าจะเป็น ปลากัด ไก่ชน หรือ วัวชน ชูว่า สายพันธุ์แท้ของไก่ชน คุณค่าของวัวไทย แม้แต่การอนุรักษ์ควาย ทำไมถึงต้องนำสัตว์มาต่อสู้กัน ไม่ใช้ใช้สัตว์เหล่านี้เป็นทางลัดไปสู่ความร่ำรวย หรือ การพนัน หากจะอนุรักษ์ ก็ให้อนุรักษ์จริง ๆ อย่านำมาอ้างลอย ๆ

ส่วนของการเปิดให้มีกิจกรรม วัวชน ไก่ชน เพื่อดึงดูดนักท่องเที่ยว นายโรเจอร์ มองว่า นักท่องเที่ยวที่จะเข้ามาเที่ยวในรูปแบบนี้มีแค่ส่วนน้อย มีแต่พวกพนันที่เข้าไปดู ส่วนมากเป็นคนไทย เพราะชาวต่างชาติส่วนใหญ่นิยมท่องเที่ยวในรูปแบบอื่น ๆ มากกว่า เรามีธรรมชาติ ความบันเทิงอื่น ๆ อยู่แล้ว พร้อมถามกลับว่าใครจะได้ประโยชน์

เรื่องนี้อาจเป็นที่จับตามอง ของต่างชาติว่ามีการประกาศจากหน่วยงานของรัฐ ในการสนับสนุนให้เกิดการทารุณกรรมสัตว์ การต่อต้านจึงอาจกระจายเป็นวงกว้าง ลุกลามไปกระทบธุรกิจท่องเที่ยวของไทยในอนาคต เสี่ยงต่อการถูกบอยคอตจากนานาชาติ

ข้ออ้างของ วัวชน ไก่ชน ทั้งกีฬา วัฒนธรรม ประวัติศาสตร์ เป็นข้ออ้างที่เลื่อนลอย หลอกล่อคนเลี้ยงไก่ชนต้องทุ่มเงินไปกับค่าใช้จ่ายต่าง ๆ แต่คนที่อยู่เบื้องหลังธุรกิจกลับได้ประโยชน์

นายโรเจอร์ กล่าวว่า ไม่ว่าจะเป็นวัวชน ไก่ชน เมื่อต่อสู้ก็ต้องเจ็บทั้ง 2 ฝ่าย จึงตั้งคำถามว่าความเจ็บปวด ความทุกข์ทรมานของสัตว์นั้นเป็น "วัฒนธรรม กีฬา" จริงหรือไม่

ธรรมชาติสัตว์ต่อสู้กันเพื่อความอยู่รอด ใครสู้ไม่ได้ก็หนี แต่การถูกจับมาสู้กันโดยที่สัตว์เหล่านี้ไม่มีโอกาสถอยหนี บังคับให้ต้องสู้กันจนแพ้ บางครั้งก็ตายกันไปข้างหนึ่ง

อยากให้มองว่า ไม่ว่าคนหรือสัตว์ล้วนรักชีวิตตัวเอง และไม่อยากให้นำเรื่องไก่ชนวัวชนมาอ้างกับการชกมวยของคน เพราะคนอาจสมัครใจ แต่สัตว์ไม่ใช่

นอกจากนี้ ยังเป็นการสนับสนุนให้มีการพนันสัตว์ เป็นการแอบอ้างคำว่า "วัฒนธรรม เศรษฐกิจ และการท่องเที่ยว" มาใช้หาประโยชน์ส่วนตัวให้ประชาชนงมงายในเรื่องการพนัน กระทบชื่อเสียงภาพลักษณ์ของประเทศ สังคม เยาวชน รวมถึงเรื่องอบายมุขในประเทศและเศรษฐกิจในท้ายที่สุด

ไม่อยากให้สังคมหลงสำคัญผิด หลงไปกับคำโฆษณาชวนเชื่อ อยากเน้นว่านี้ไม่ใช่แค่เรื่องสวัสดิภาพสัตว์ แต่เป็นการใช้ประโยชน์จากอำนาจหน้าที่ นำความหลใหลอบายมุขมาหาประโยชน์ส่วนตัว

นายโรเจอร์ กล่าวว่า องค์กรภาคีช่วยเหลือสัตว์ในประเทศไทย ขอคัดค้านคำสั่งกระทรวงมหาดไทย โดยขอให้กระทรวงฯ พิจารณาทบทวนและยกเลิกคำสั่งฉบับดังกล่าว

ขณะที่ล่าสุดสมาคมพิทักษ์สัตว์ไทย และตัวแทนภาคีสวัสดิภาพสัตว์ เข้ายื่นหนังสือต่อสำนักงานคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ปปช.) เรียกร้องให้ตรวจสอบจริยธรรมการเมืองของนายสมศักดิ์ เทพสุทิน รัฐมนตรีกระทรวงยุติธรรม ใช้อำนาจหน้าที่โดยมิชอบและก้าวก่ายการทำงานของหน่วยราชการที่เกี่ยวข้องเพื่อสนับสนุนการพนันเกี่ยวกับสัตว์ ไก่ชน วัวชน

ห่วงสวัสดิภาพสัตว์ หลังสังเวียนต่อสู้

สอดคล้องกับ นายสัตวแพทย์เกษตร สุเตชะ สัตวแพทย์ประจำคลินิกสัตว์ เลี้ยงพิเศษ โรงพยาบาลสัตว์ คณะสัตวแพทย์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ (มก.) ที่มองว่า ประกาศนี้อาจสร้างผลกระทบระยะยาว

หน่วยงานที่เกี่ยวข้องอย่าง รมว.ยุติธรรม มองว่า เรื่องนี้จะเป็นซอฟต์เพาเวอร์ที่จะช่วยระบบเศรษฐกิจและท่องเที่ยวของไทย และทุกวันนี้ทุกภูมิภาคจัดแข่งขันสัตว์และมีสนามแข่งขันเป็นวิถีชีวิตและประเพณีของไทยมานาน แต่ปฎิเสธได้หรือไม่ว่า แข่งม้า ชนวัว กัดปลา ตีไก่ จะไม่มีการพนันเข้ามาเกี่ยวข้อง

อีกทั้งการใช้สัตว์มาเป็นส่วนหนึ่งของการพนัน โดยไม่มีกฎระเบียบอย่างรัดกุม แล้วชีวิตหลังการสู้บนสังเวียน บางตัวบาดเจ็บ ตาบอด พิการ ตายคาสังเวียน ไก่ตีแพ้บางครั้งต้องถูกฆ่า วัวชนเจ็บหนักก็ส่งเข้าโรงเชือด ปลาที่กัดกัน ช้ำมาก ๆ ก็ปล่อยให้ตาย จะมีใครติดตามหลังจากนั้นไหมว่า ชีวิตสัตว์เหล่านี้จุดจบเช่นไร ถามว่าประโยชน์ตกถึงใคร

กิจกรรมนี้ไม่ให้ประโยช์น์ใด ๆ ต่อสัตว์ มีแต่ผลประโยชน์ของคน

นายสัตวแพทย์เกษตร ระบุว่า แนวคิดดังกล่าวเป็นการเห็นพ้องกับกระทรวงมหาดไทย ทั้งที่กระทรวงยุติธรรมมีหน้าที่คุ้มครองกฎหมาย ให้ความเป็นธรรมด้านความยุติธรรม แต่กลับส่งเสริมให้มีการกระทำผิด พ.ร.บ.การพนัน, พ.ร.บ.ป้องกันการทารุณกรรมสัตว์ฯ, พ.ร.บ.ฟอกเงิน

นายสัตวแพทย์เกษตร กล่าวว่า ต้องดูว่าประกาศฉบับนี้ขัดกับ พ.ร.บ.ป้องกันการทารุณกรรมสัตว์ฯ หรือไม่ หากมีการปล่อยให้เกิดขึ้นแล้ว ผู้ที่มีหน้าที่ที่เกี่ยวข้องเข้าไปดำเนินการบังคับใช้กฎหมายอย่างไร เคร่งครัดหรือไม่ เตรียมสถานที่ไว้สำหรับรองรับสัตว์บาดเจ็บ พิการ ตาย ให้ถูกต้องตามสวัสดิภาพสัตว์หรือไม่ ซึ่งปัจจุบันยังไม่มีมาตรการเหล่านี้

เมื่อเปรียบเทียบกรณีเสือดำถูกยิงตาย แล่เนื้อกิน อยู่ในป่าทุ่งใหญ่ พ.ร.บ.ป้องกันการทารุณกรรมสัตว์ฯ ยังไม่ครอบคลุม เพราะ รมว.เกษตรและสหกรณ์ ในสมัยนั้นไม่ยอมประกาศรายชื่อสัตว์ป่า เป็นบัญชีรายชื่อแนบท้าย พ.ร.บ.นี้ แปลว่าจะไปฆ่าสัตว์ป่า ทรมานที่ไหนก็ได้ ถือว่าไม่ผิด และบังคับใช้เฉพาะสัตว์เลี้ยง

จึงอยากให้สัตว์ทุกชนิดในประเทศไทยเข้ามาอยู่ใต้ พ.ร.บ.ป้องกันการทารุณกรรมสัตว์ฯ ให้รวมถึงสัตว์ป่าคุ้มครอง สัตว์ป่าสงวน ไม่เช่นนั้นประเทศไทยก็จะกลายเป็นบ้านป่าเมืองเถื่อน

นายสัตวแพทย์เกษตร ถามกลับว่า เหตุใดต้องเก็บวัฒนธรรมที่ไม่ดีไว้ พร้อมขอให้ยกเลิกทำร้ายสัตว์

มีวิธีอื่นที่เลี้ยงสัตว์โดยให้ความกรุณาซึ่งกันและกัน เมตตาต่อสัตว์โลก ไม่คิดเพียงหาผลประโยชน์จากสัตว์เพื่อคนเพียงอย่างเดียว 

นายสัตวแพทย์เกษตร กล่าวปิดท้ายว่า การนำสัตว์มาต่อสู้กัน โดยอ้าง "วัฒนธรรม" แต่เบื้องหลังเป็น "การพนัน" ทำให้ประเทศถอยหลัง กลายเป็นบ้านป่าเมืองเถื่อน บ่งบอกถึงคุณภาพของคนในรัฐบาลด้วยว่าเป็นมนุษย์ที่เจริญแล้ว หรือเป็นมนุษย์ที่เห็นแก่ตัว ไม่อยากให้มนุษย์หาประโยชน์จากสัตว์มากเกินไป เพราะสัตว์ก็ชีวิตหนึ่ง