สมุนไพรไทยเสี่ยงสูญพันธุ์ 80 ชนิด นักวิชาการร้องเร่งอนุรักษ์

สมุนไพรไทยอยู่ในภาวะเสี่ยงสูญพันธุ์ 80 ชนิดในจำนวนนี้มี 6 ชนิดที่อยู่ในขั้นวิกฤติ ซึ่งกรมส่งเสริมการเกษตร ระบุสาเหตุว่า เกิดจากขาดการอนุรักษ์อย่างจริงจัง และประชาชนนิยมบริโภคผลิตภัณฑ์สมุนไพรสำเร็จรูปสูงเกินความจำเป็น

นักวิชาการเกษตรชำนาญการพิเศษ จากกรมส่งเสริมการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เปิดเผยในการสัมมนา "ร่วมอนุรักษ์และปลูกป่าสมุนไพรให้ยั่งยืนได้อย่างไร" ว่า พืชสมุนไพร เช่น รากย่านาง, รากคนทา, รากมะเดื่อชุมพร, รากชิงชี่, รากท้าวยายม่อม และอัคคีทวาร เป็นสมุนไพร 6 ชนิดที่มีความเสี่ยงสูงที่จะสูญพันธ์ จากสมุนไพร 80 ชนิดที่เสี่ยงต่อการสูญพันธุ์

สาเหตุเกิดจากป่าชุมชนซึ่งเป็นแหล่งสมุนไพรขาดการอนุรักษ์ รวมถึงการปลูกเพื่อขยายพันธุ์สมุนไพรเหล่านี้มีข้อจำกัด โดยเกษตรกรขยายพันธุ์ไม่เป็น และแต่ละชนิดใช้เวลาในการเพาะพันธุ์นาน นางอุษา กลิ่นหอม คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม ผู้จัดทำโครงการคุ้มครองสมุนไพรในเขตป่าอนุรักษ์พื้นที่ภูผากูด จังหวัดมุกดาหารบอกว่า การใช้สมุนไพรของคนในชนบทจะใช้อย่างคุ้มค่า แต่สำหรับในเขตเมือง จะเป็นไปตามกระแสในรูปของผลิตภัณฑ์สมุนไพรสำเร็จรูปโดยไม่คำนึงว่าเหมาะสมกับความจำเป็นต่อร่างกายหรือไม่

กระแสความนิยมบริโภคสมุนไพรแทนยาแผนปัจจุบันเป็นอีกสาเหตุหนึ่งที่วงสัมมนา บอกว่า ทำให้สมุนไพรเสี่ยงสูญพันธ์ ผลิตภัณฑ์ ยา สบู่ แชมพูสระผม และเครื่องสำอางค์ ที่แปรรูปจากสมุนไพรได้รับความนิยมสูงอย่างต่อเนื่อง จากการสำรวจก็พบว่า ผลิตภัณฑ์สมุนไพรที่ขายดีจะอยู่ในรูปของแคปซูล เช่น มะรุม ฟ้าทะลายโจร และ ขมิ้นชัน ผู้ค้าบอกว่า ขณะนี้วัยรุ่นจะให้ความสนใจผลิตภัณฑ์จากสมุนไพรมากขึ้น ทั้ง ยา อาหารเสริม และผลิตภัณฑ์เสริมความงามต่างๆ

ขณะที่ผู้บริโภคบางคน มองว่า ผลิตภัณฑ์สมุนไพรในปัจจุบันถือว่ามีคุณภาพมากขึ้น ทำให้เกิดกระแสบริโภคนิยมโดยเห็นได้ชัดว่า การใช้ยาสมุนไพรสามารถช่วยรักษาอาการเจ็บป่วยเล็กน้อยได้ โดยไม่ต้องเข้าโรงพยาบาล ทำให้ลดค่าใช้จ่าย

ทั้งนี้มีข้อเรียกร้องให้ภาครัฐ ศึกษาและสำรวจแหล่งสมุนไพรตามพื้นที่ต่างๆ เพื่อจัดทำแผนที่สมุนไพรของประเทศไทย ว่าแต่ละชนิดอยู่ในภูมิภาคใดให้ง่ายต่อการใช้ประโยชน์ และควรส่งเสริมการปลูกตามครัวเรือน เพื่อกำหนดทิศทางการอนุรักษ์ และส่งเสริมสมุนไพรให้ได้อย่างน้อยร้อยละ 50 ของประเทศ ภายใน 3 ปี